🦀 Przedstaw Opinię Na Temat Rozwijania Własnych Zainteresowań

Rodzinne uwarunkowania rozpoznawania i rozwijania zainteresowań i zdolności dzieci uczących się w szkołach publicznych i niepublicznych Joanna Łukasiewicz-Wieleba Artykuł opublikowany w Ruch Pedagogiczny 4/2014

Odpowiedzi Alensis odpowiedział(a) o 17:27 Walentynki to komercyjne święto. Sprzedawcy tych wszystkich serduszek, czekoladek i innych tego typu kartek miłosnych, zarabiają na walentynkach krocie, ponieważ, znalazło się dostatecznie dużo naiwnych ludzi, biorących udział w tym ,,miłosnym szale". 5 0 Uważasz, że ktoś się myli? lub

W jakim celu warto znać opinię publiczną? Thomas Jefferson w liście do Edwarda Carringtona pisał na temat opinii publicznej: Współcześnie za badanie opinii publicznej odpowiadają wyspecjalizowane ośrodki. Zatrudniają one specjalistów, głównie socjologów i politologów, którzy, wykorzystując różne

Wprowadzenie Bieżąca działalność organizacji i szanse jej stabilnego rozwoju w przyszłości nierozerwalnie wiążą się z procesami podejmowania właściwych decyzji, które mają umożliwiać osiąganie zakładanych celów. Złożoność otoczenia, w jakim funkcjonują współczesne organizacje, a także tempo zachodzących zmian sprawiają, że umiejętność podejmowania odpowiednich decyzji we właściwym czasie nabiera szczególnego znaczenia. W ogólnym rozumieniu decyzja kojarzy się z dokonywaniem wyborów, rozwiązywaniem pojawiających się problemów, wytyczaniem celów i kierunków działania, jak również określaniem metod oraz sposobów służących ich realizacji. Jak podkreśla Józef Penc, decydowanie jako sztuka rozwiązywania problemów i dokonywania wyborów najlepszych z punktu widzenia możliwych korzyści i ewentualnego ryzyka ma kluczowe znaczenie dla sprawności zarządzania organizacją oraz kształtowania jej przyszłości1. Akcentując rangę i znaczenie tego procesu, autor dodaje, że "nowoczesne zarządzanie można bez większego uproszczenia rozpatrywać jako jeden ciąg decydowania i tworzenia warunków skutecznej realizacji decyzji"2. Powszechną akceptację zyskuje opinia, że podejmowanie decyzji, zwłaszcza kierowniczych, staje się obecnie coraz trudniejsze i bardziej złożone, co sprawia, iż krytycznego znaczenia nabiera zdolność pozyskiwania, selekcjonowania i prawidłowego analizowania wiarygodnych, aktualnych informacji, istotnych z punktu widzenia rozpatrywanego problemu, na bazie których można wygenerować cenną wiedzę. Informacje te muszą dotyczyć zarówno aspektów formalno-prawnych, ekonomicznych, jak i społecznych funkcjonowania organizacji, a także obejmować swoim zakresem wewnętrzną jej strukturę i posiadane przez nią zasoby, relacje z interesariuszami oraz zmiany i czynniki tkwiące w otoczeniu, które mają wpływ na realizację zakładanych przez organizację celów. Celem artykułu jest omówienie istoty procesu decydowania oraz rozpoznanie najważniejszych czynników, na które należy zwracać uwagę w praktyce zarządzania. Zaprezentowane rozważania nie zawężają się do studiów literaturowych, lecz są uzupełnione przemyśleniami z obserwacji praktyki, co przybliża do lepszego zrozumienia i wyjaśnienia kluczowych przesłanek decyzyjnych występujących w rzeczywistości organizacyjnej. Decyzja - ogólne rozumienie pojęcia Decyzja w bardzo ogólnym rozumieniu może być interpretowana jako postanowienie będące efektem dokonanego przez człowieka wyboru3. Z takiego sformułowania wynika, że najważniejszą kwestią jest możliwość wystąpienia alternatywnych rozwiązań, stwarzających rzeczywistą szansę wyboru jednego z kilku możliwych wariantów. Kolejnym równie ważnym czynnikiem jest sama świadomość, iż rzeczywiście sytuacja, w której się znajdujemy, pozwala na podjęcie takich działań, które są w głównej mierze zależne od nas samych. W rzeczywistości zdarzają się bowiem takie sytuacje, w których nie mamy szans na dokonanie żadnego wyboru, a decyzje w naszej sprawie podejmują inne osoby. Tak więc o decyzji możemy mówić wówczas, gdy występują alternatywy - możliwości dokonania dobrowolnego wyboru, który jest świadomy, racjonalny, przemyślany i celowy. W pozostałych przypadkach bardziej zasadne wydaje się stwierdzenie, iż podjęte działania bądź konkretne zachowania w danej sytuacji nie mają związku z naszą autonomiczną decyzją, lecz są pochodną oddziaływania czynników zewnętrznych, do których musieliśmy się dostosować. Decyzja w niektórych przypadkach będzie miała ścisły związek ze zmianą, jaka zaistnieje na skutek podjętych przez nas wyborów. Przykładem może być zmiana struktury organizacyjnej, profilu działalności lub formy prawnej prowadzonej działalności. Mogą również występować sytuacje, kiedy to zmiany w otoczeniu, dotyczące np. nowych przepisów prawnych, bezpośrednio wymuszają na nas podjęcie konkretnych działań, które nie zawsze będą wynikiem dobrowolnej inicjatywy. Oznacza to, że w zależności od impulsu sprawczego podejmowane czynności i działania mogą być aktem świadomego wyboru alternatywnych możliwości bądź wynikać z konieczności dostosowania się do określonych zmian w otoczeniu, w celu uniknięcia określonych konsekwencji prawnych. Marcin Bielski jest zdania, że decyzją jest tylko taki wybór dokonany przez człowieka, który dotyczy przyszłych działań (jego skutkiem jest podjęcie określonego działania), a ponadto musi to być wybór nielosowy i oparty na świadomie przyjętych kryteriach4. Podejmując próbę uzupełnienia tych stwierdzeń, trzeba - jak się wydaje - dodać klika istotnych sformułowań. Każda świadoma i racjonalnie podejmowana decyzja powinna przede wszystkim być wynikiem przemyślanych analiz i wnikliwych rozważań ukierunkowanych na dokonanie wyboru takiego wariantu (metody) działania, który w najwyższym stopniu będzie stwarzał realną szansę osiągnięcia zamierzonych celów w danych warunkach, należy jednocześnie brać pod uwagę dostępne środki, zasoby (materialne i niematerialne) oraz możliwości finansowe, a także obowiązujące przepisy prawa, tzn. ustawy, rozporządzenia, zapisy statutu, regulaminy wewnętrzne. Ponadto trzeba nie tylko uwzględniać bieżące doraźne korzyści, lecz przede wszystkim przewidywać następstwa planowanej decyzji (ekonomiczne, jak również społeczne i moralno-etyczne). Takie podejście do rozumienia decyzji z punktu widzenia sprawnego zarządzania organizacją przyjęto w niniejszym opracowaniu. Proces podejmowania decyzji - poszczególne fazy i działania Mając na względzie fakt, że decyzja jest świadomym wyborem jednego spośród rozpoznanych i uznanych za możliwe wariantów przyszłego działania5, należy uznać, że podejmowanie decyzji jest terminem, który może być rozpatrywany w dwóch znaczeniach. W szerokim znaczeniu może być interpretowany jako cały złożony proces decyzyjny, na który składają się: rejestracja i ocena informacji, identyfikacja problemu decyzyjnego, formułowanie i ocena wariantów decyzyjnych, przewidywanie skutków decyzji i zastosowanie przyjętego kryterium wyboru, określenie i wydanie decyzji, rejestracja informacji o jej wykonaniu. W drugim - węższym znaczeniu - podejmowanie decyzji jest tylko jednym z kroków całego procesu decyzyjnego i oznacza świadomy akt woli decydenta dokonującego nielosowego wyboru jednego z możliwych wariantów rozwiązania występującego problemu6. Witold Kieżun uważa, że istota procesu decyzyjnego polega na przetwarzaniu informacji wejściowych oraz posiadanej wiedzy i doświadczenia w informację wyjściową, co stanowi podłoże dokonywania nielosowego wyboru działania7. Ricky W. Griffin wyraża słuszny pogląd, że proces decyzyjny jest czymś więcej niż samo podejmowanie decyzji rozumiane jako akt dokonania konkretnego wyboru. Warto zauważyć, że jeden z pierwszych etapów procesu decyzyjnego polega na tym, że decydent, analizując zaistniałą sytuację, dostrzegając występujące problemy bądź przewidując realne zagrożenia, musi uznać, że niezbędne jest podjęcie konkretnych działań. Dlatego też wydaje się zasadne, aby proces podejmowania decyzji rozpatrywać jako ciąg przemyślanych czynności obejmujących rozpoznanie i zdefiniowanie istoty sytuacji decyzyjnej, zdiagnozowanie i nakreślenie alternatywnych możliwości rozwiązania dostrzeżonego problemu, wybór "najlepszego" wariantu i wprowadzenie go w życie8. Zgadzając się z opinią, że decyzja jako akt świadomego wyboru jest procesem intelektualnym9, można sądzić, że najważniejszą kompetencją jest umiejętność myślenia nie tylko obejmująca swoim zakresem rozpoznanie problemu decyzyjnego, rozumianego jako odchylenie między tym, co powinno lub mogłoby być, a tym, co jest w rzeczywistości10, lecz przede wszystkim wyrażająca się zdolnością trafnego diagnozowania faktycznych przyczyn (źródeł) występujących rozbieżności. Nie wystarczy bowiem dostrzec jakiegoś problemu odnoszącego się do wybranego fragmentu działania organizacji - o wiele ważniejsze jest prawidłowe zinterpretowanie rzeczywistych źródeł jego powstania. Bardzo ważne jest kompleksowe spojrzenie, które pozwala rozpoznać wzajemne powiązania danego problemu z innymi obszarami funkcjonalnymi organizacji, także w kontekście relacji z otoczeniem - zwłaszcza z grupami najważniejszych interesariuszy oraz na tle działań podejmowanych przez bezpośrednich konkurentów. Umiejętność pozyskiwania istotnych informacji, a następnie wygenerowania i przetwarzania zintegrowanej wiązki aktualnej wiedzy z tego zakresu oraz zarządzania nią jest niezwykle ważna. Wydaje się, że ten etap ma kluczowe znaczenie dla zaistnienia szansy, że decyzja będzie właściwa - a więc że w efekcie podjętych działań zlikwidowane zostaną przyczyny danego problemu. Warto dodać, że zauważenie pewnych negatywnych zjawisk bądź niepożądanych sytuacji odnoszących się do bieżącego funkcjonowania organizacji nie jest trudnym zadaniem, ponieważ można taką wiedzę zdobyć na podstawie wnikliwej analizy informacji zawartych w sprawozdaniach finansowych, np. w rachunku zysków i strat czy poziomu sprzedaży towarów lub usług. Bardziej skomplikowane jest pozyskanie wiedzy, która odnosi się do aspektów jakościowych, postaw i zachowań organizacyjnych. Jak podkreśla Wiesław Sadowski, cechą charakterystyczną każdego procesu decyzyjnego jest funkcja korzyści. O dokonywanym wyborze przesądzają szeroko rozumiane efekty podjętej decyzji11. Podzielając opinię, że proces podejmowania decyzji wiąże się z funkcją korzyści, trzeba w tym miejscu zadać pytanie, dla kogo mają być odczuwalne te korzyści - czy wyłącznie dla decydenta oraz wąskiego grona beneficjentów, czy też dla całej organizacji (wszystkich jej członków) - a także w jakim wymiarze należy je rozpatrywać. Niezwykle istotną kwestią jest też pytanie, czy powinno się korzyści rozpatrywać wyłącznie na płaszczyźnie ekonomicznej, czy należy brać pod uwagę również kontekst społeczny i etyczno-moralny. J. Penc stwierdza, że istota decydowania polega na tym, iż menedżer, mając świadomość możliwości dokonania wyboru działania, postanawia, jakie rozwiązanie wybiera i dlaczego, biorąc pod uwagę to, jakie mogą być tego przewidywane następstwa. Decyzja jest bowiem normatywnym aktem woli przełożonego, który służy koordynowaniu działań ludzi w organizacji, kształtuje ich wzajemne powiązania i stosunki współpracy12. Kolejne dylematy mogą dotyczyć oceny korzyści z punktu widzenia skuteczności podjętych działań. Najogólniej przyjmuje się, że skuteczność (efektywność) jest miarą wykonania zadań lub osiągnięcia celu13. Należy jednak uzupełnić to stwierdzenie, przywołując cenną refleksję sformułowaną przez Johna R. Schermerhorna, że cele należy zawsze osiągać poprzez działania etyczne i odpowiedzialne społecznie14. Znaczenie etyki i odpowiedzialności za podejmowane decyzje w biznesie jest aktualnie wyraźnie akcentowane w literaturze przedmiotu15. Zagadnienia te przede wszystkim powinny znajdować swoje odzwierciedlenie w decyzjach podejmowanych w organizacjach sektora finansów publicznych. Warto w tym miejscu wspomnieć, że obecnie administracja rządowa w Polsce zaczyna dostrzegać potrzebę korzystania z dorobku nauki, czego dowodem może być raport opracowany w ramach projektu systemowego Podniesienie jakości procesów decyzyjnych w administracji rządowej poprzez wykorzystanie potencjału środowisk naukowych i eksperckich - przedsięwzięcia, które było realizowane przez Departament Służby Cywilnej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Jest to przykład potwierdzający znaczenie umiejętności pozyskiwania oraz wykorzystywania aktualnej i użytecznej wiedzy dla wzmacniania potencjału analitycznego administracji rządowej oraz usprawniania procesów podejmowania decyzji, co w konsekwencji ma służyć sprawnemu i efektywnemu zarządzaniu publicznemu16. Bogdan Nogalski słusznie twierdzi, że bez systematycznego wprowadzania określonych zasad etycznych, dostosowujących mentalność polskiego społeczeństwa do wymogów i wyzwań Zachodu, będziemy nadal społeczeństwem drugiej kategorii. I nic się w tej materii nie zmieni, jeśli nie potrafimy zmienić się sami17. Wzorce moralne i normy etyczne uwzględniające poszanowanie podstawowych praw człowieka nie powinny opierać się na haśle: wszystko jest dozwolone, co nie jest prawem zabronione18. Na tle zaprezentowanych poglądów można stwierdzić, że w procesie podejmowania decyzji trzeba uwzględniać szereg złożonych uwarunkowań i czynników, które odnoszą się do dokonania właściwego wyboru. Należy jednak zwrócić uwagę na klika ważnych spraw, które zostały częściowo zaakcentowane w cytowanych opiniach. Po pierwsze, decyzje mogą być podejmowane w ramach przysługujących nam uprawnień i kompetencji, a także muszą być zgodne z obowiązującymi przepisami prawa. Co więcej, dokonując wyboru spośród możliwych wariantów działań, należy uwzględniać korzyści i efekty istotne z punktu widzenia realizacji wiązki celów organizacji w kontekście bieżącej działalności, jak również w perspektywie jej dalszego rozwoju. Profesjonalne zarządzanie organizacją nie może koncentrować się wyłącznie na teraźniejszości - potrzebne jest również myślenie o przyszłości. Należy uznać, że podejmowanie słusznych i właściwych decyzji wiąże się z kwestią ponoszenia odpowiedzialności za ich konsekwencje, które trzeba postrzegać zarówno w wymiarze ekonomicznym czy społecznym, jak i moralnym. Niestety w praktyce zarządzania te zagadnienia nie zawsze są traktowane z należytą powagą, a uchylanie się od ponoszenia jakiejkolwiek odpowiedzialności za negatywne skutki podejmowanych decyzji jest wyróżnikiem postaw i zachowań części menedżerów, zajmujących ważne stanowiska nie tylko w prywatnych przedsiębiorstwach, lecz również w administracji publicznej. Należy zgodzić się z opinią J. Penca, że podjęcie decyzji jest procesem wartościowania, badania relacji między różnymi rozwiązaniami i dokonania wyboru tego z nich, któremu decydent przypisuje najwyższą użyteczność. Z kolei decydowanie rozumiane jako proces decyzyjny powinno być utożsamiane z szeregiem złożonych działań polegających na rozwiązaniu konkretnego problemu, następnie podaniu wybranego rozwiązania do wiadomości zainteresowanych osób jako informacji normatywnej (właściwa decyzja) i egzekwowaniu realizacji jego założeń19. Piotr Wachowiak jest zdania, że podejmowanie decyzji polega na próbie udzielenia odpowiedzi na ogólne pytanie: jak należy postąpić, aby zniwelować różnicę między stanem istniejącym a stanem pożądanym? Dokonując podziału tak rozumianego procesu decyzyjnego na części składowe, można wyodrębnić jego trzy główne fazy, obejmujące takie działania jak20: rozpoznanie i diagnozę problemu decyzyjnego, poszukiwanie możliwych wariantów rozwiązania problemu, dokonanie wyboru najlepszego rozwiązania. Nie budzi wątpliwości stwierdzenie, że w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, na czym polega problem decyzyjny, jakie mamy możliwości jego rozwiązania i która z nich jest najwłaściwsza - ważną rolę odgrywają informacja i wiedza, w znacznym stopniu determinując racjonalność dokonanego wyboru. Rysunek 1 przedstawia najważniejsze aspekty wyjaśniające istotę podejmowania decyzji. Rysunek 1. Istota podejmowania decyzji Źródło: opracowanie własne Bogusław Kaczmarek i Czesław Sikorski, przywołując opinię Bogdana Wawrzyniaka, wyróżniają metodologiczną i rzeczową racjonalność decyzji. Pierwsza z nich polega na wyborze działania na podstawie dostępnych informacji, zgodnie z regułami "sztuki" podejmowania decyzji w określonej dziedzinie. Z kolei decyzja racjonalna rzeczowo, to taka, która przeistoczona w działanie odpowiada rzeczywistości i rzeczywistość tę przekształca zgodnie z jej istotą i prawami nią rządzącymi. Innymi słowy, decyzja racjonalna rzeczowo, to decyzja trafna i właściwa z punktu widzenia zakładanego celu, rozwiązania problemu. Można zatem powiedzieć, że racjonalność metodologiczna zwiększa szansę trafności decyzji, natomiast nie przesądza o jej trafności21. Praktyka zarządzania i rzeczywistość organizacyjna są bowiem bardziej skomplikowane i złożone niż teorie naukowe, dlatego na dokonanie właściwego wyboru mogą mieć wpływ również takie czynniki jak intuicja czy przeczucia22, które są pochodną zdobytych doświadczeń, zdolności przywódczych i kreowania wizji przyszłości. Russell Ackoff sformułował cenną myśl na temat zastosowania teorii naukowych w praktyce zarządzania - stwierdził, że posługując się metodami naukowymi, mamy więcej szans na uzyskanie poprawnych odpowiedzi na stawiane pytania i lepszych rozwiązań problemów, nie będzie to jednak równoznaczne z faktem, że w każdym przypadku sama nauka bezpośrednio umożliwi osiąganie lepszych wyników. Można jedynie sądzić, iż uzyskanie tego rodzaju wyników jest bardziej prawdopodobne, gdy się do niej odwołujemy23. Dlatego też, zrozumienie teorii podejmowania decyzji nie gwarantuje, że będziemy od razu potrafili podejmować je właściwie, niemniej jednak może być cenne i pomocne, ukierunkowując odpowiednio tok rozumowania na ważne kwestie i czynniki, które powinniśmy brać pod uwagę w tym procesie. Umiejętność przewidywania następstw podejmowanych decyzji polega także na zdolności do wnikliwego analizowania szerokiego spektrum ważnych czynników jakościowych, które mają związek z postawami i zachowaniami organizacyjnymi, a także odnoszą się do ukształtowanych sieci powiązań i relacji międzyorganizacyjnych, które dla wielu nie są łatwo dostrzegalne. Wzajemne zależności pomiędzy podejmowanymi decyzjami a siecią relacji personalnych są kluczem do sukcesu wielu organizacji, a wiedzę w tym zakresie menedżerowie zdobywają dzięki doświadczeniu i praktyce zawodowej w danej instytucji. Strukturę najważniejszych działań (etapów) składających się na proces myślowy podejmowania trafnych decyzji przedstawiono na rysunku 2. Rysunek 2. Etapy i działania składające się na proces podejmowania decyzji Źródło: opracowanie własne Pierwszym etapem jest faza rozpoznania sytuacji decyzyjnej, w której koncentrujemy się na czynnikach zarówno występujących w otoczeniu, jak i tkwiących w samej organizacji. Jest ważne, aby wykorzystywać kompleksowe spojrzenie, dostrzegając wzajemne powiązania pomiędzy wyodrębnionymi elementami, procesami lub zjawiskami. Takie rozumowanie jest zgodne z słusznym postulatem Marii Romanowskiej i Michała Trockiego dotyczącym stosowania podejścia procesowego w zarządzaniu24, który podkreśla znaczenie dynamicznego układu organizacji oraz wzajemnych relacji pomiędzy procesami funkcjonalnymi, jak również interaktywnych zależności pomiędzy organizacją a jej otoczeniem. W tej fazie należy podjąć próbę zdefiniowania wszystkich realnie występujących rozbieżności i problemów, kładąc szczególny nacisk na prawidłowe rozpoznanie ich rzeczywistych źródeł. Trzeba także poszukiwać pojawiających się szans, które mogą być impulsem sprawczym dla nowych pomysłów i rozwiązań. Prowadzona analiza nie może się zawężać do bieżących spraw - trzeba ponadto umiejętnie przewidzieć dalsze konsekwencje działań i potencjalne zagrożenia, jeśli ujawnione dziś problemy, a przede wszystkim ich przyczyny, nie zostaną w porę skutecznie zniwelowane. Wydaje się, że taka rekomendacja jest szczególnie ważna dla praktyki zarządzania, ponieważ jednym z najczęściej popełnianych przez menedżerów błędów jest krótkowzroczne uwzględnianie tylko tego, co jest dziś wyraźnie zauważalne, bez podejmowania prób przewidzenia dalszych negatywnych konsekwencji działań. Po fazie rozpoznania w kolejnym etapie procesu decyzyjnego na bazie uprzednio zdobytych informacji i wygenerowanej wiedzy staramy się sformułować scenariusze i możliwości rozwiązania określonych problemów, przy czym koniecznie musimy wnikliwie rozważyć te uwarunkowania i czynniki tkwiące w otoczeniu, które są niezależne od nas. W praktyce menedżerowie najczęściej koncentrują się na tym, co jest możliwe do wykonania, niesłusznie zakładając, że wszystko zależy głównie od ich własnego nastawienia, wiedzy, chęci i motywacji. Pominięcie lub zmarginalizowanie czynników niezależnych od nas może być poważnym błędem. Dość często fakt, że ktoś nie miał wpływu na te uwarunkowania, staje się nieporadnym wytłumaczeniem nieprzemyślanej i niewłaściwej decyzji. Rozważając możliwe warianty rozwiązań zdiagnozowanego problemu, musimy koniecznie pamiętać, aby nasze myślenie nie zawężało się do pytania, jak osiągnąć - złudne i iluzoryczne - doraźne korzyści, uzyskując w ten sposób pozorne rozwiązanie problemu. Należy wysiłek intelektualny ukierunkowywać na dostrzeganie korzyści w przyszłości. Obserwacja rzeczywistości organizacyjnej i decyzji niektórych menedżerów skłania czasem do refleksji, że dewizą ich postępowania jest potoczne powiedzenie: po nas chociażby potop. Trzeba wyraźnie zaznaczyć, że takie działania należy uznać za przejaw skrajnej nieodpowiedzialności i braku profesjonalizmu. W następnym etapie procesu decyzyjnego niezwykle ważne jest przyjęcie określonych kryteriów i mierników, które umożliwią obiektywną ocenę proponowanych wariantów i dokonanie wyboru najkorzystniejszej metody rozwiązania problemu. Te kryteria i wskaźniki powinny być przede wszystkim adekwatne do rozpatrywanego zagadnienia i charakteru podejmowanej decyzji. Niemniej jednak można wskazać kilka ważnych cech, którymi powinny się wyróżniać. Muszą być: zrozumiałe i jasno zdefiniowane, łatwe do wygenerowania, zobiektywizowane, a ponadto muszą umożliwiać dokonanie precyzyjnego porównania alternatywnych rozwiązań, także dawać szansę na oszacowanie ewentualnych korzyści odniesionych dzięki dokonanemu wyborowi. Trzeba pamiętać, że nie każdy problem (sytuacja decyzyjna) daje się skwantyfikować jedynie za pomocą mierzalnych wskaźników, ponieważ mogą być potrzebne również kryteria jakościowe, których obiektywne zastosowanie jest o wiele trudniejsze. Przyjęte kryteria wyboru powinny być tak sformułowane, aby decydent nie mógł zostać posądzony o stronniczość lub interesowność, ponieważ to nie tylko podważa zaufanie do menedżera i jego wiarygodność, ale również stawia w złym świetle całą organizację, która na podstawie niejasnych przesłanek dokonuje rozstrzygnięć dotyczących np. dysponowania publicznymi środkami finansowymi. Takie sytuacje dotyczą procesów definiowania kryteriów oceny oferentów biorących udział w postępowaniach przetargowych. Warto podkreślić, że kryteria zawarte w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia (SIWZ) mogą w istotny sposób ograniczać potencjalną konkurencję, zasadniczo przesądzają o możliwości dokonania wyboru, a w skrajnych przypadkach mogą celowo wykluczać pewne podmioty z postępowania. W organizacjach, których działalność jest opłacana ze środków publicznych, takie procedery są piętnowane, natomiast w prywatnym biznesie, gdzie nie ma obowiązku przeprowadzania otwartych postępowań przetargowych, faworyzowania konkretnych podmiotów w procesie decyzyjnym nie traktuje się często w kategoriach patologicznych zjawisk, lecz jako przejaw wolności wyboru kontrahenta przedsiębiorczości. Ostatnie fazy omawianego procesu odnoszą się do czynności podjęcia decyzji, która musi być zgodna z obowiązującymi przepisami prawa i podana w stosownej formie. Logiczną konsekwencją jest informowanie o decyzji i nadzór nad jej prawidłową realizacją, kontrola wdrażanych działań, a ponadto ocena jej skutków. W praktyce dość często okazuje się, że podjęcie jednej decyzji będzie się wiązało z koniecznością podjęcia kolejnych - dodatkowych, które pozostają w ścisłym związku z analizowaną sytuacją. W przypadku gdy zaobserwowane rezultaty są odmienne od oczekiwań, należy powtórnie przeanalizować możliwe warianty rozwiązań, a wystąpienie nowych nieprzewidzianych okoliczności musi skłaniać do zredefiniowania sytuacji decyzyjnej. Dodatkowo musimy pamiętać, że wybór został dokonany w konkretnych warunkach, które mogą z czasem ulec zmianie, co zmusza do powtórnego zastanowienia się nad poszukiwaniem nowych rozwiązań, adekwatnie do zaistniałych zmian i przeobrażeń, zarówno w otoczeniu, jak i w samej organizacji. Przyjmując takie podejście, podjęcie danej decyzji postrzegamy jako jedno z wielu współzależnych działań, składających się na całokształt procesów zarządzania organizacją, co pozwala na stałe monitorowanie następstw dokonanego wyboru i w razie potrzeby - niezbędne korekty. Zaprezentowane podejście do procesu decyzyjnego jest wyrazem prawdziwej odpowiedzialności za skutki i konsekwencje podejmowanych przez menedżera działań. Czynniki i uwarunkowania rzutujące na decyzje menedżerskie w praktyce zarządzania W najnowszej literaturze przedmiotu można odnaleźć rozważania mające przybliżyć do rozpoznania kluczowych aspektów podejmowania trafnych decyzji25, niemniej jednak obserwacja i analiza rzeczywistości organizacyjnej skłaniają do zauważenia, że w praktyce zarządzania ważną rolę odrywają również inne czynniki niż te opisywane przez badaczy. Thomas Sowell, akcentując kluczową rolę wiedzy, zaznacza, że przekształcanie pomysłów w wartościową wiedzę stanowi podstawę dla ukierunkowania naszych procesów myślowych w trakcie podejmowania decyzji26. Z kolei John Adair w procesie myślowym zorientowanym na osiągnięcie konkretnego celu wyróżnił trzy podstawowe funkcje: analizę, syntezę i wartościowanie - dodatkowo ważną rolę odgrywają w nim podświadomość i emocje, które oddziałują na racjonalne, analityczne myślenie27. Chris Blake podkreśla, że teoretycy uważają, iż decyzje menedżerskie podejmowane są przy uwzględnieniu logicznych kroków racjonalnego postępowania, a w praktyce znaczna część decyzji powstaje pod wpływem intuicji28 oraz emocji29. Tomasz Szapiro słusznie zauważa, że emocje oddziałują poprzez odwołanie do hierarchii wartości, mając wpływ na modyfikację ocen i szybkość przetwarzania informacji w czasie procesu decyzyjnego, powodują też ocenę tego, co je wywołało30. Działanie pod presją czasu, obawa popełnienia błędu, stres wynikający z ogólnej niepewności w odniesieniu do przewidywanych skutków dokonywanych rozstrzygnięć i wyborów, są uważane za powszechnie występujące czynniki, które dają o sobie znać w procesie decyzyjnym. Wydaje się jednak, iż z punktu widzenia analizowanego problemu badawczego należy zadać ze wszech miar słuszne i celowe pytanie: jakie inne ważne czynniki mają wpływ na rzeczywiste postawy i zachowania menedżerów podczas podejmowania decyzji w praktyce? Podejmując próbę udzielenia odpowiedzi na tak postawione pytanie, posłużono się wnioskami, które sformułowano na podstawie własnych doświadczeń oraz obserwacji konkretnych zdarzeń i procesów występujących w codziennej praktyce zarządzania organizacjami. Na rysunku 3 przedstawiono syntezę najważniejszych spostrzeżeń i przemyśleń. Rysunek 3. Synergiczne oddziaływanie wybranych grup czynników mających duży wpływ na decyzje menedżerskie Źródło: opracowanie własne Przedstawione wybrane czynniki zostały świadomie przyporządkowane do czterech grup, aby możliwie precyzyjnie wskazać dylematy i prawdziwe motywy podejmowanych działań. Do pierwszej kategorii zaliczono samodzielne (autonomiczne) myślenie, oparte na wnikliwej analizie zdobytej cennej wiedzy, doświadczeń oraz pozostałych merytorycznych czynników, które są istotne dla rozpatrywanego zagadnienia. Menedżer powinien oczywiście poznać i wziąć pod uwagę konstruktywne propozycje, argumenty czy też opinie innych osób, jednakże nie jest to równoznaczne z ograniczeniem jego autonomii decyzyjnej, co sprowadzałoby się do bezwarunkowego realizowania wszystkich sugestii i oczekiwań. W praktyce oznacza to, że dokonując ostatecznego wyboru, nie ulega presji i nie poddaje się naciskom określonych grup interesów, lecz kieruje się samodzielnością myślową - dominantą i spoiwem podejmowanych działań jest dbanie korzyści dla całej organizacji. Biorąc pod uwagę powyższe elementy, menedżer przede wszystkim dąży do osiągnięcia wiązki celów organizacji, a miarą profesjonalizmu podejmowanych przez niego działań jest skuteczność w realizacji tych celów oraz branie pełnej odpowiedzialności za swoje czyny. Trzeba jednak pamiętać, że samo osiągnięcie zamierzonego celu nie jest równoznaczne z faktem, że działanie menedżera charakteryzowało się poszanowaniem dla norm etyczno-moralnych, praw pracowników czy też respektowaniem powszechnie rozumianych zasad sprawiedliwości społecznej. Dlatego też w praktyce menedżerowie dość często mają dylemat, czy ich decyzje mają być podejmowane zgodnie z maksymą, iż "cel uświęca środki", a liczy się wyłącznie skuteczność działania, czy też powinny uwzględniać wyznawane przez nich normy i wartości etyczno-moralne. Oczywiście jest to pytanie w pewnym sensie retoryczne, ponieważ odpowiedzi na nie mogą być różne, w zależności od tego, kto dokonuje oceny podjętych przez menedżera decyzji, i z jakiego punktu widzenia są rozpatrywane ewentualne korzyści. Kolejne przesłanki odnoszą się do czynników egzogenicznych, mających związek z oddziaływaniem na postawy i zachowania menedżera ze strony innych podmiotów lub osób. Trzeba przypomnieć, że menedżerem zostaje się w wyniku określonych decyzji podjętych przez konkretne osoby (za wyjątkiem prowadzenia własnej działalności gospodarczej), które z reguły mają swoje oczekiwania wobec menedżera i mogą mu wytyczyć pewne zadania do wykonania. Tak więc każdy menedżer, podejmując swoje decyzje, za które bierze odpowiedzialność, w praktyce może się spotkać z różnego rodzaju sugestiami i podpowiedziami, jak powinien się zachować w danej sytuacji. Należy uznać, że wyodrębnione grupy czynników będą miały różną siłę oddziaływania nie tylko w zależności od organizacji, która będzie poddawana analizie, lecz także od rodzaju podejmowanych przez menedżerów decyzji. Jest naturalne i w pełni zrozumiałe, że np. podejmując decyzję o charakterze strategicznym dla przyszłości organizacji, trzeba uwzględniać zdanie najważniejszych interesariuszy, rady nadzorczej czy też organu założycielskiego. W takich przypadkach siłą rzeczy menedżer musi liczyć się z opinią innych osób i podmiotów - z prawnego punktu widzenia jego decyzja wymaga formalnej zgody, np. stosownej uchwały rady nadzorczej czy uchwały rady miejskiej. Kontrowersje mogą jednakże powstawać wówczas, gdy sugestie bądź oczekiwania określonych grup interesariuszy nie będą miały związku z ogólnie pojętym interesem całej organizacji i realizacją jej celów, lecz będą służyć wyłącznie zapewnieniu wymiernych korzyści wąskiemu gronu beneficjentów. Ciekawym zagadnieniem, które można potraktować jako punkt wyjścia do dalszych dociekań i badań, będzie próba zdiagnozowania kolejnych zależności, które przesądzają o tym, że dana grupa bądź grupy czynników mają dominującą pozycję jeżeli chodzi o wpływ na podejmowane przez menedżerów decyzje. Można sądzić, że wszystkie podejmowane decyzje w pewnym stopniu są bezpośrednio zależne od poziomu wiedzy, posiadanego doświadczenia, kompetencji menedżera oraz przyjmowanych przez niego wzorców zachowań i wyznawanych wartości, którymi kieruje się w codziennej pracy. Nie budzi jednakże wątpliwości stwierdzenie, że dokonywane przez menedżera wybory będą dodatkowo zależne od takich czynników jak: struktura właścicielska, władza w organizacji, jej forma prawno-organizacyjna, rozpiętość i typ struktury organizacyjnej, powiązania z grupami najważniejszych interesariuszy (zwłaszcza udziałowców, akcjonariuszy), wiązka celów organizacji, charakter i rodzaj prowadzonej działalności, konkurencja i uwarunkowania charakterystyczne dla danej branży, osiągnięta pozycja na rynku, czy wreszcie wartości i normy kulturowe, a także sposób doboru kadry kierowniczej. Bariery w podejmowaniu trafnych i właściwych decyzji Zastanawiając się nad przyczynami niepowodzeń w procesie podejmowania decyzji, można oczywiście w każdej konkretnej sytuacji wskazywać wiele czynników, które leżą u podstaw błędnego rozumowania, jak również dokonanego wyboru. Maria Romanowska, analizując bariery utrudniające podejmowanie racjonalnych decyzji, zwraca uwagę na trzy najważniejsze ich typy: bariery kompetencyjne, bariery organizacyjne, bariery informacyjne31. Wydaje się, że kolejne istotne uwarunkowania mające związek z wymienionymi czynnikami będą dotyczyły presji czasu, obowiązujących przepisów prawnych, ograniczoności środków finansowych, dostępnych zasobów (materialnych i niematerialnych), a także niepewności i ryzyka. Warto przypomnieć, że podejmowane decyzje muszą być zgodne z obowiązującym prawem, a to w wielu przypadkach może uniemożliwiać ich szybkie podjęcie. Przykładem może być decyzja dotycząca wyboru wykonawcy przedsięwzięcia projektowego, która ze względu na wartość przedmiotu zamówienia musi być podjęta zgodnie z Prawem zamówień publicznych32, albo decyzja o zatrudnieniu nowego pracownika na eksponowanym urzędniczym kierowniczym stanowisku w administracji rządowej lub samorządowej, gdzie wymagane jest spełnienie określonych stosownymi ustawami procedur formalno-prawnych33. Równie często barierą, która może znacząco zawęzić możliwości decyzyjne, jest ograniczenie środków finansowych i możliwości zasobowych. W praktyce każda z podejmowanych przez menedżerów decyzji jest ograniczona pewnymi naturalnymi barierami, które mogą istotnie zmniejszać swobodę dokonywania wyboru. Dość często poważną barierą występującą w praktyce jest uzależnienie realizacji decyzji od innych formalnych decyzji administracyjnych podejmowanych przez właściwe organy władzy publicznej bądź zależność trafności dokonanego przez nas wyboru od przychylności instytucji finansowych, które wstępnie wyraziły zainteresowanie naszą propozycją, ale zawsze mogą się wycofać z wcześniejszych ustaleń. Problem ten może się pojawiać w przypadku podpisanych umów i kontraktów, które - jak pokazują przykłady z praktyki - nie zawsze są dotrzymywane, a czasami nawet trudno jest wyegzekwować karę za niezrealizowanie warunków umowy. Peter F. Drucker uważa, że istotną rolę w procesie podejmowania decyzji odgrywa właściwe zdefiniowanie tzw. warunków brzegowych, które będą precyzyjnie określały, jakie procedury prawne muszą być przestrzegane, oraz wskazywały dostępne (niezbędne) środki, zasoby i czas realizacji danego przedsięwzięcia. Zarządzający muszą wiedzieć, co wiąże się z podjęciem danej decyzji, a także dokładnie wyznaczyć konieczne kryteria i zasady, które należy uwzględnić. Podstawowym warunkiem podjęcia właściwej decyzji jest prawidłowa i szczegółowa analiza problemu decyzyjnego oraz wszystkich jego aspektów. Oznacza to, że szybkość podejmowania decyzji ma istotne znaczenie, ale nie zawsze jest najważniejsza. Uważa się, że decyzja, która nie spełnia warunków brzegowych, jest gorsza niż taka, która jest oparta na błędnej definicji problemu34. Ponadto myślenie w kategoriach warunków brzegowych pozwala się zorientować, kiedy należy zrezygnować z niemożliwych w danych warunkach wariantów działania35. W przypadku wielu decyzji dokonywanie wyboru może być określone jako działanie w warunkach niepewności w tym sensie, że na wynik podjętej decyzji będą również wywierały wpływ czynniki i uwarunkowania, które pozostają niezależne od decydenta, a tym samym są trudne do przewidzenia. Ta niepewność najczęściej wiąże się z faktem, że nie wszystkie rezultaty, następstwa w bliższej lub dalszej przyszłości czy też konsekwencje podejmowanych decyzji dają się jednoznacznie określić. Warto zauważyć, że w momencie podejmowania decyzji opieramy się na pewnej wiedzy dotyczącej świata zewnętrznego, na bazie której staramy się przewidzieć, jaką korzyść przyniesie nam ten lub inny wybór. Niepewność związana z możliwością wystąpienia nieoczekiwanych okoliczności, nieprzewidzianych zdarzeń, a także zmian, które mogą nastąpić w świecie zewnętrznym, będzie oznaczała, że nie zawsze można jednoznacznie określić i trafnie przewidzieć, czy planowana decyzja przyniesie z góry oczekiwane wyniki i korzyści36. Podobnie można rozpatrywać zasadność i słuszność podjętej decyzji w kontekście zaistniałych skutków i efektów, które są jej pochodną, zgodnie z myślą wyrażoną przez Tadeusza Pszczołowskiego, że każde działanie niemal zawsze daje się usprawnić, tzn. wykonać pod jakimś względem lepiej i to tym lepiej, im bardziej jest złożone37. Innymi ważnymi czynnikami mogącymi ograniczać racjonalność i trafność wyborów są zjawiska pojawiające się np. w przypadku podejmowania decyzji przez organy kolegialne - gdzie merytoryczne argumenty i słuszne założenia nie zawsze mają rozstrzygające znaczenie. Dzieje się tak przede wszystkim dlatego, że z racji podejmowania decyzji większością głosów przez grupę osób całkowicie rozmywa się odpowiedzialność - inaczej niż w przypadku, gdy możemy łatwo i precyzyjne wskazać jedną konkretną osobę, która bierze na siebie ciężar odpowiedzialności za podjęte działania. Po drugie, w niektórych gremiach kolegialnych mogą zdarzać się przypadki, że siła merytorycznych argumentów zostaje zwyciężona siłą liczby oddanych głosów. Takie jest jednak prawo demokracji i należy szanować podejmowane w ten sposób decyzje. Oznacza to jednak, że nie w każdym przypadku, gdy decyzje zarządcze podejmowane są przez organy kolegialne (o których składzie przesądzili w demokratycznych procedurach wyborcy), osoby w nich zasiadające będą skłonne do podejmowania wyborów i działań stanowiących wynik racjonalnego i przemyślanego rozumowania. W żadnym razie nie oznacza to, że decyzje podejmowane autokratycznie przez jedną osobę są wolne od takich zagrożeń, jednakże w przypadku decyzji grupowych, poszczególne osoby nie są rozliczane z konsekwencji swojego działania - z reguły pozostają anonimowe, a także nie ponoszą takiej odpowiedzialności, jak jednostka firmująca podjęte decyzje własnym imieniem i nazwiskiem. Podsumowanie Teorie zarządzania, rozumiane jako zbiór systemowo powiązanych koncepcji i metod, mają służyć uczeniu się logicznego, racjonalnego i kreatywnego podejścia do rozwiązywania problemów w organizacji. Od zarządzających oczekuje się, aby działali w sposób sprawny, co najczęściej utożsamia się z podejmowaniem takich decyzji, które skutecznie prowadzą do realizacji zamierzonego celu38. Ważne jest, aby w tym procesie menedżerowie brali pod uwagę nie tylko racjonalność i korzystność dokonywanych wyborów z punktu widzenia kryteriów ekonomicznych, ale również kierowali się swoistym kodem zasad i powinności, uwzględniającym także społeczny i etyczno-moralny kontekst podejmowanych decyzji. Najważniejszym celem opracowania było przedstawienie modelu podejmowania racjonalnych decyzji na tle zdiagnozowanych grup czynników, które w istotnym stopniu przesądzają o rzeczywistych postawach i zachowaniach menedżerów, skłaniając ich do dokonywania takich a nie innych wyborów. Zaprezentowane rozważania nie tylko pozwalają lepiej zrozumieć wielowymiarową analizę uwarunkowań decyzyjnych, ale przede wszystkim dokładnie wyjaśniają rzeczywiste przesłanki decyzyjne, jakie występują w praktyce zarządzania organizacjami. Ta wiedza ma istotne znaczenie dla dokonywania ocen skutków decyzji menedżerskich - ocen, które zawsze będą cechowały się pewną dozą subiektywizmu, w zależności od tego, kto i z jakiej perspektywy ich dokonuje. Rzeczywistość organizacyjna jest bardziej złożona i skomplikowana niż niektóre teorie naukowe, w szczególności propagowane w tzw. poradnikach dla biznesu39. Iluzoryczne i nie do końca trafne jest założenie, że wszystko zależy od naszego nastawienia, wiedzy, doświadczenia, posiadanych kompetencji i motywacji do działania. Stwierdzenie Roberta Dawsona, że nic nie wpływa na nasze życie bardziej niż umiejętność dokonywania właściwych wyborów40, jest trywialne, ponieważ opiera się na niesłusznym przeświadczeniu, że wszystko, co postanowimy, jest możliwe do realizacji, bo jest zależne wyłącznie od nas. Co więcej, w ogóle nie uwzględnia oczywistego faktu, że tak naprawdę o naszych losach w głównej mierze przesądzają właśnie decyzje podejmowane przez inne osoby. Dokładnie przez analogię można te rozważania odnieść do decyzji w zarządzaniu organizacją, które nie zawsze są tylko i wyłącznie pochodną autonomicznego, logicznego oraz racjonalnego, analitycznego rozumowania opartego na zdobytej wiedzy, doświadczeniu, lecz podejmowane są także pod wpływem innych egzogenicznych czynników. Na koniec należy zaznaczyć, że nigdy nie udaje się wyeliminować wszystkich barier i zagrożeń lub ewentualnego ryzyka popełnienia błędów w procesie decydowania, można jedynie ograniczyć prawdopodobieństwo podjęcia decyzji niewłaściwych. Ważne jest, aby menedżerowie potrafili i chcieli wyciągać wnioski z doświadczeń innych osób, jak również starali się rozpoznać i zrozumieć źródła własnych błędnych wyborów i nie popełniali drugi raz tych samych pomyłek, szczególnie w przypadku podejmowania takich decyzji, których skutki oraz negatywne następstwa mają fundamentalne znaczenie dla rozwoju organizacji i jej przyszłości. Bibliografia R. Ackoff, Decyzje optymalne w badaniach stosowanych, PWN, Warszawa 1969. J. Adair, John Adair's 100 greatest ideas for smart decision making, Capstone Publishing Ltd., Chichester 2011. M. Bielski, Organizacje. Istota, struktury, procesy, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1997. C. Blake, The art of decision. How to manage in an uncertain word, Pearson Education Inc., FT Press, New Jersey 2010. K. Bolesta-Kukułka, Świat organizacji, [w:] Koźmiński, W. Piotrowski (red.), Zarządzanie. Teoria i praktyka, PWN, Warszawa 1996. R. Dawson, Sekrety podejmowania trafnych decyzji, MT Biznes, Warszawa 2008. Davenport, Make better decisions, [w:] tegoż, Making Smart Decisions, Harvard Business School Publishing Corporation, 2011. Drucker, Podejmowanie skutecznych decyzji, [w:] tegoż, Podejmowanie decyzji, One Press, Helion, Gliwice 2005. W. Gasparski (red.), Biznes, etyka, odpowiedzialność, PWN, Warszawa 2012. Griffin, Podstawy zarządzania organizacjami, PWN, Warszawa 1998. Gunther, The truth about your emotions when making decisions, Pearson Education Inc., FT Press, New Jersey 2011. Gunther, The truth about making smart decisions, Pearson Education Inc., FT Press, New Jersey 2008. B. Kaczmarek, C. Sikorski, Podstawy zarządzania. Zachowania organizacyjne, Wydawnictwo Absolwent, Łódź 1999. J. Kisielnicki, Zarządzanie. Jak zarządzać i być zarządzanym, PWE, Warszawa 2008. W. Kieżun, Sprawne zarządzanie organizacją, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 1997. G. Morse, Decyzje a przeczucia, [w:] tegoż, Podejmowanie właściwych decyzji, One Press, Helion, Gliwice 2008. B. Nogalski, Etyczne dylematy rozwoju polskiego biznesu okresu transformacji systemowej, "Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Administracji i Biznesu w Gdyni" 2000, nr 3. J. Penc, Decyzje w zarządzaniu, Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków 1996. M. Romanowska, Podejmowanie decyzji w organizacji, [w:] M. Strużycki (red.), Podstawy zarządzania, Szkoła Gówna Handlowa w Warszawie, Warszawa 2008. M. Romanowska, M. Trocki (red.), Podejście procesowe w zarządzaniu, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 2004. Rowe (red.), Podejmowanie decyzji. 5 kroków do najlepszych wyników, MT Biznes, Warszawa 2011. T. Pszczołowski, Dylematy sprawnego działania, Wiedza Powszechna, Warszawa 1982. W. Sadowski, Decyzje i prognozy, PWE, Warszawa 1997. T. Sowell, Knowledge and decisions, Basic Books Inc., Nowy Jork 1996. T. Szapiro, Co decyduje o decyzji, PWN, Warszawa 1993. Schermerhorn, Zarządzanie. Kluczowe koncepcje, PWE, Warszawa 2008. J. Targalski, Podejmowanie decyzji, [w:] A. Stabryła, J. Trzcieniecki (red.), Organizacja i zarządzanie. Zarys problematyki, PWN, Warszawa 1986. P. Wachowiak, Profesjonalny menedżer. Umiejętność pełnienia ról kierowniczych, Difin, Warszawa 2001. Netografia Internetowy System Aktów Prawnych, Raport Podniesienie jakości procesów decyzyjnych w administracji rządowej poprzez wykorzystanie potencjału środowisk naukowych i eksperckich, KPRM, Warszawa 2011,

1-Wskaż dwa główne tematy dominujące w Grobie Agamemnona 2-Kim według słowackiego jest poeta 3-Przedstaw opinię na temat cech narodowych polaków którą wyraża podmiot liryczny

Rozmowa kwalifikacyjnaRozmowa kwalifikacyjna pytania i odpowiedziAutor: Zespół redakcyjny Indeed29 kwietnia 2022125 typowych pytań i odpowiedzi z rozmów kwalifikacyjnych (ze wskazówkami)Przygotowując się do rozmowy kwalifikacyjnej, zastanawiasz się, jakie pytania zada Ci pracodawca. Nigdy dokładnie nie wiadomo, jakie tematy będą omawiane, ale jest kilka typów popularnych pytań, których można się spodziewać. Dlatego przygotuj się do osoba przeprowadzająca rozmowę kwalifikacyjną jest inna, więc zadawane przez nią pytania też mogą różnić się od podanych. W tym artykule zawarliśmy niektóre spośród najczęściej zadawanych pytań z rozmów kwalifikacyjnych. Podaliśmy wskazówki, czego oczekują osoby przeprowadzające te rozmowy, a także przykładowe artykuł: Jak zrobić dobre wrażenie na rozmowie o pracęTypowe pytania z rozmów kwalifikacyjnych i odpowiedzi na nie1. Proszę opowiedzieć o osoby przeprowadzające rozmowę kwalifikacyjną prawdopodobnie zaczną od pytania o Ciebie oraz Twoje wykształcenie i doświadczenie, aby lepiej Cię poznać. Na początek opisz aktualnie zajmowane stanowisko lub wykonywane czynności, a następnie omów najistotniejsze aspekty swojego wykształcenia i doświadczenia, które czynią Cię najlepszym kandydatem na dane „obecnie pracuję jako asystentka trzech spośród pięciu członków zarządu, w tym dyrektora generalnego. Po 12 latach pracy w tym charakterze rozwinęłam umiejętność przewidywania przeszkód i tworzenia efektywnych planów alternatywnych. Za moją największą zaletę wszyscy członkowie kierownictwa uważają samodzielność, która pozwala im skupić się na potrzebach że szukają Państwo kogoś, kto rozumie niuanse organizowania wypełnionego obowiązkami dnia pracy dyrektora generalnego i potrafi aktywnie rozwiązywać problemy. Jako osoba skrupulatna i pełna zapału do organizowania staram się, by każdy dzień był przejrzyście zaplanowany, a każdy plan jasno zakomunikowany”.2. Proszę siebie gdy osoba przeprowadzająca rozmowę kwalifikacyjną prosi, aby opowiedzieć o sobie, chce się dowiedzieć, jak Twoje cechy mają się do umiejętności, które jej zdaniem są niezbędne na danym stanowisku. Jeśli to możliwe, przedstaw wymierne rezultaty, by pokazać, jak wykorzystujesz swoje cechy do osiągania „powiedziałbym, że jako pracownik ochrony jestem czujny, aktywny i zaangażowany w zapewnienie bezpiecznego i uporządkowanego środowiska. W ostatniej ocenie reakcji na incydenty otrzymałem 99% średniej dla zespołu, przy około 97% w okresie ostatnich trzech lat. Lubię skrupulatność i dokumentuję wszystkie zdarzenia. Poza tym cały czas się uczę, wyszukując zawsze najnowsze urządzenia i techniki patrolowania budynków. Często zgłaszam zarządowi sugestie dotyczące poprawek i zmian w dziedzinie bezpieczeństwa, ponieważ wnoszenie istotnego wkładu mnie motywuje”.3. Co czyni Pana(-ią) osobą wyjątkową?Wskazówka: pracodawcy często zadają to pytanie, aby ustalić, czy jesteś osobą o kwalifikacjach wyższych niż inni kandydaci, z którymi rozmawiają. Odpowiadając, skup się na tym, co pracodawca by zyskał, zatrudniając akurat Ciebie. Ponieważ nie znasz pozostałych kandydatów, trudno będzie Ci odnieść się do nich w swojej odpowiedzi. Wyjaśnienie, co w Twoim wykształceniu i doświadczeniu czyni Cię osobą odpowiednią na dane stanowisko, pozwoli pracodawcom zrozumieć, dlaczego potrzebują właśnie Twoich cech i „wyróżnia mnie czteroletnie doświadczenie w handlu detalicznym. Znam oczekiwania klientów, ponieważ bezpośrednio odpowiadam na ich pytania, opinie i skargi. Dzięki temu bezpośredniemu kontaktowi z nimi wiem, jak zapewnić wysoki poziom obsługi klienta”.4. Dlaczego chce Pan(i) tu pracować?Wskazówka: osoby przeprowadzające rozmowy kwalifikacyjne często zadają to pytanie, aby ustalić, czy kandydat przygotował się, zbierając informacje o firmie, a także zrozumieć, dlaczego uważa się za odpowiednią osobę. Aby najlepiej przygotować się do odpowiedzi na to pytanie, poświęć w domu trochę czasu na zapoznanie się z produktami, usługami, misjami i kulturą danego miejsca pracy. W odpowiedzi wspomnij o tych aspektach firmy, które Ci się podobają i współgrają z Twoimi celami zawodowymi. Wyjaśnij, dlaczego właśnie tego szukasz u „przemawia do mnie misja firmy polegająca na pomaganiu absolwentom w spłacie pożyczki zaciągniętej na studia. Byłem w tej sytuacji i bardzo chciałbym pracować w firmie, która robi coś istotnego. Zawsze szukałem pracy w przedsiębiorstwie oferującym pozytywne środowisko pracy i wyznającym wartości zgodne z moimi. Ta firma jest na szczycie mojej listy”.5. Jakie aspekty pracy na tym stanowisku Pana(-ią) interesują?Wskazówka: podobnie jak w przypadku poprzedniego pytania, także i to specjaliści ds. zatrudnienia często zadają po to, by zyskać pewność, że rozumiesz specyfikę danego stanowiska. Umożliwiają Ci również podkreślenie swoich istotnych cech. Oprócz dokładnego przeczytania opisu stanowiska warto porównać wymagania na tym stanowisku z własnymi umiejętnościami i doświadczeniem. Wybierz kilka obszarów, które szczególnie lubisz lub w których się wyróżniasz i skup się na nich w swojej „zmienianie w istotny sposób życia pacjentów oraz ich rodzin motywuje mnie do dążenia do doskonałości we wszystkim, co robię. Z niecierpliwością czekam na ich reakcję, gdy uzyskujemy pozytywny efekt, który odmieni ich życie na zawsze. Jak w przypadku rodziny chłopca, którego leczyliśmy w ubiegłym roku — jako ośmiolatek gwałtownie przybrał na wadze i wystąpiły u niego oznaki depresji. Jego rodzice opisali go jako zwykle radosne dziecko, ale wtedy wydawał się zrezygnowany i niezainteresowany swoimi zwykłymi zajęciami. W końcu ustaliliśmy, że to niedoczynność tarczycy, którą oczywiście można kontrolować lekami. Chłopiec dobrze reaguje na leczenie i znów odzyskał radość życia. Dlatego zostałam pielęgniarką i staram się o pracę na pediatrii”.6. Co Pana(-ią) motywuje?Wskazówka: pracodawcy często zadają to pytanie, aby ocenić poziom samoświadomości kandydata i upewnić się, że praca na tym stanowisku będzie dla niego motywująca. Postaraj się, by odpowiedź była jak najbardziej konkretna, powiąż ją ze stanowiskiem i podaj prawdziwe „prawdziwa odmiana życia moich pacjentów oraz ich rodzin motywuje mnie do dążenia do doskonałości we wszystkim, co robię. Z niecierpliwością czekam na ich reakcję, gdy uzyskujemy pozytywny efekt, który odmieni ich życie na zawsze. Dlatego zostałam pielęgniarką i staram się o pracę na pediatrii”.7. Czym się Pan(i) pasjonuje?Wskazówka: podobnie jak w przypadku poprzedniego pytania o motywację pracodawcy mogą zapytać, czym się pasjonujesz, aby lepiej zrozumieć, co motywuje Cię do działania oraz na czym najbardziej Ci zależy. Może im to ułatwić ustalenie, czy nadajesz się na dane stanowisko oraz czy jest ono zgodne z Twoimi bardziej dalekosiężnymi celami. Udzielając odpowiedzi, wybierz coś, co naprawdę jest Twoją pasją, wyjaśnij, skąd się ona wzięła, pokaż na przykładach, jak ją rozwijasz oraz wskaż jej odniesienie do „jako doświadczona i zorientowana na usługi profesjonalistka po ponad 10 latach pracy w salonach piękności najlepiej czuję się, tworząc przyjazne miejsce dla wszystkich klientek i świadcząc usługi kosmetyczne najwyższej jakości. Specjalistyczne szkolenia i wysokie umiejętności interpersonalne pomogły mi osiągnąć mistrzostwo w rozwijaniu relacji trwałych i opartych na zaufaniu, które pomagają budować bazę lojalnych klientek. Niektóre z nich są ze mną od początku, czyli już od ponad dziesięciu lat. Te relacje sprawiają, że uwielbiam codziennie chodzić do pracy”.8. Dlaczego odchodzi Pan(i) z obecnej pracy?Wskazówka: powodów odejścia z pracy może być wiele. Przygotuj przemyślaną odpowiedź, która przekona rozmówcę, że Twoja zmiana pracy nie jest chwilowym kaprysem. Zamiast koncentrować się na negatywnych aspektach obecnej lub poprzedniej posady, skup się na przyszłości i tym, co masz nadzieję zyskać na nowym „szukam okazji, która pozwoli mi budować bliższe, trwałe relacje z klientami. W obecnej pracy cykl sprzedaży jest tak krótki, że nie poświęcam tyle czasu na budowanie dobrych stosunków z klientami, ile bym chciała. Budowanie relacji jest jednym z powodów, dla których wybrałam karierę w sprzedaży i bardzo chciałabym pracować w firmie, w której jest ono głównym priorytetem”.9. „Jakie są Pana(-i) najsilniejsze strony?”Wskazówka: to pytanie otwiera możliwość rozmowy zarówno o Twoich umiejętnościach technicznych, jak i miękkich. Odpowiadając, podziel się swoimi przymiotami i cechami osobistymi, a następnie odnieś je do stanowiska, na które „mam wrodzony talent do rozwiązywania problemów. Uważam, że warto się zagłębić, by stawić czoło wyzwaniom — to jak rozwiązywanie zagadki. Zawsze w tym brylowałem i po prostu to lubię. Przy opracowywaniu produktu w dużej mierze chodzi o znajdowanie innowacyjnych rozwiązań trudnych problemów. Właśnie to na początku skłoniło mnie do obrania takiej ścieżki kariery”.Zobacz więcej: Pytanie z rozmów kwalifikacyjnych: „jakie są pana(-i) mocne i słabe strony?”10. „Jakie są Pana(-i) najważniejsze słabe strony?”Wskazówka: skoro masz się skupiać na swoich osiągnięciach, omawianie słabych stron może wydać się kłopotliwe. Jeśli jednak podzielisz się swoimi słabościami w odpowiedni sposób, pokażesz, że masz samoświadomość i chcesz wciąż doskonalić się w swojej pracy. Te cechy są niezwykle cenione przez wielu pracodawców. Pamiętaj, by zacząć od słabej strony, a potem omówić środki podjęte w celu poprawy. W ten sposób zakończysz odpowiedź pozytywnym „swego czasu zauważyłem, że przez entuzjastyczne podejście do pracy często mówiłem „tak”, zamiast odmawiać. W pewnym momencie byłem tak przytłoczony pracą i zabierałem się za tak wiele projektów, że musiałem pracować wieczorami i w weekendy. Było to stresujące i obniżało jakość mojej pracy. Zdałem sobie sprawę, że to przynosi efekt przeciwny do zamierzonego, więc zacząłem korzystać z narzędzi do zarządzania obciążeniem pracą, by lepiej określać oczekiwania wobec siebie i współpracowników”.11. Jakie są Pana(-i) cele na przyszłość?Wskazówka: specjaliści ds. zatrudnienia często pytają o przyszłe cele, by ustalić, czy zamierzasz pozostać w firmie na długo. To pytanie służy również do oceny Twoich ambicji, oczekiwań co do przyszłej kariery oraz umiejętności planowania. Aby poradzić sobie z odpowiedzią na nie, najlepiej oceń obecny przebieg swojej kariery oraz wskaż, jak praca na tym stanowisku pomoże Ci osiągnąć Twoje ostateczne „przez kilka następnych lat chcę nadal rozwijać swoje umiejętności marketingowe. Jednym z powodów, dla których interesuje mnie praca w szybko rozwijającym się start-upie, jest możliwość sprawowania wielu funkcji i współpracy z wieloma różnymi działami. Myślę, że to doświadczenie pomoże mi w osiągnięciu ostatecznego celu, którym jest kierowanie działem marketingu”.12. Gdzie widzi się Pan(i) za pięć lat?Wskazówka: zrozumienie tego, jak wyobrażasz sobie swoje życie w przyszłości, może pomóc pracodawcom ustalić, czy stanowisko i firma są zgodne z Twoimi celami dotyczącymi rozwoju osobistego. W odpowiedzi ogólnie opisz umiejętności, które chcesz rozwijać i stanowiska, które chcesz zajmować. Określ także, co chcesz „za pięć lat chcę być branżowym ekspertem w swojej dziedzinie, umieć szkolić i wspierać zarówno studentów, jak i początkujących projektantów. Chcę też zdobyć wiedzę specjalistyczną w zakresie komfortu obsługi, aby być gruntownie wykształconym współpracownikiem zespołów projektowych i marketingowych w dużych projektach, wnoszącym nową wartość zarówno dla firmy, jak i społeczności globalnej”.13. Czy może mi Pan(i) opowiedzieć o jakiejś trudnej sytuacji w pracy i jak sobie Pan(i) z nią poradził(a)?Wskazówka:** to pytanie jest często wykorzystywane w celu oceny zdolności kandydata do radzenia sobie z presją i rozwiązywania problemów. Pamiętaj, że historie bardziej zapadają w pamięć niż fakty i liczby, więc postaraj się „pokazywać” zamiast „opowiadać”. To też doskonała okazja, by pokazać swoją ludzką stronę i chęć aktywnego dawania z siebie więcej, niż oczekują „był pierwszy dzień dwutygodniowego urlopu mojej szefowej. Najlepszy klient naszej agencji zagroził, że odejdzie, ponieważ uznał, że nie otrzymuje obiecanej mu spersonalizowanej obsługi. Poświęciłem swoją godzinną przerwę na lunch, by z nim porozmawiać przez telefon i rozwiać jego obawy. Przedyskutowaliśmy nawet pomysły na jego kolejną kampanię. Był tak wdzięczny za poświęconą mu osobistą uwagę, że podpisał kolejny sześciomiesięczny kontrakt, jeszcze zanim moja szefowa wróciła z wycieczki”.14. Jakich widełek płacowych Pan(i) oczekuje?Wskazówka: osoby przeprowadzające rozmowę kwalifikacyjną zadają to pytanie, aby upewnić się, że oczekiwane przez Ciebie wynagrodzenie mieści się w kwocie przeznaczonej dla danego stanowiska. Jeśli podasz widełki płacowe znacząco niższe lub wyższe od wartości rynkowej stanowiska, może to zostać odebrane, że nie znasz swojej wartości. Zbierz informacje o typowym zakresie wynagrodzeń dla danego stanowiska na stronie Wynagrodzenia Indeed i skłaniaj się raczej ku górnej granicy. Pamiętaj, by wspomnieć specjaliście ds. zatrudnienia o swojej elastyczności w tym „oczekuję wynagrodzenia w przedziale od XX XXX do XX XXX PLN, czyli średniego dla kandydata z moim doświadczeniem w tym mieście. Jednak możemy negocjować”.15. Dlaczego warto Pana(-nią) zatrudnić?Wskazówka: choć to pytanie może zabrzmieć jak próba onieśmielenia, osoby przeprowadzające rozmowy kwalifikacyjne zwykle poruszają tę kwestię, by dać kolejną okazję do wyjaśnienia, dlaczego jesteś najlepszym kandydatem. Odpowiedź powinna uwzględniać Twoje umiejętności i doświadczenie oraz wyjaśniać, dlaczego pasujesz do kultury „w toku mojej kariery coraz bardziej zaczął pasjonować mnie rozwój aplikacji. Misja firmy pokrywa się z wartościami, którymi się kieruję, a tych parę chwil spędzonych już przez mnie w biurze pozwala mi stwierdzić, że ten rodzaj pozytywnej kultury sprzyjałby mojemu rozwojowi. Chcę pracować w firmie, która może nadać branży nowy kształt i wierzę, że właśnie to Państwo robią”.16. Czy ma Pan(i) jakieś pytania?Wskazówka: to może być jedno z najważniejszych pytań zadanych podczas rozmowy kwalifikacyjnej. Pozwala ono zbadać dowolny temat, który nie został poruszony, oraz pokazać rozmówcy swoje zainteresowanie stanowiskiem. Na tym etapie większość podstawowych kwestii dotyczących stanowiska i firmy będzie już zapewne omówionych, dlatego zapytaj osobę przeprowadzającą rozmowę kwalifikacyjną o jej własne doświadczenia z pracy w firmie i jak odnieść sukces, jeśli Cię „co się Panu(-i) podoba w tej pracy?” „Co byłoby sukcesem na tym stanowisku?” „Jakie wyzwania trzeba zwykle pokonać na tym stanowisku?”.17. Co najbardziej podobało się Panu(-i) w poprzedniej pracy?Wskazówka: powiąż odpowiedź na to pytanie z potrzebami firmy i skup się na objaśnieniu swoich potwierdzonych wyników w ostatniej pracy. Pamiętaj, by być konkretnym i podać „na ostatnim stanowisku najbardziej podobała mi się możliwość współpracy z innymi zespołami. Wszystkich członków zespołu zachęcano do wnoszenia do projektu nowych pomysłów, które były z szacunkiem analizowane. Przykładowo mieliśmy kiedyś klienta, który liczył, że rozwiążemy pewien problem krytyczny. Nasz zespół spotkał się w celu omówienia sytuacji. Najpierw zaproponowałem plan rozwiązania problemu, a następnie rozważyliśmy zalety i wady tego rozwiązania, starając się dopracować pomysł i rozszerzyć jego zastosowanie. Gdy wdrożyliśmy to rozwiązanie, okazało się skuteczniejsze i szybsze, niż wszyscy zakładaliśmy. Klient był bardzo zadowolony”.18. Co najmniej podobało się Panu(-i) w poprzedniej pracy?Wskazówka: unikaj krytykowania poprzedniego pracodawcy, przełożonych czy współpracowników. Powiedz o rozwoju swojej kariery oraz o tym, z jakim entuzjazmem myślisz o dołączeniu do ich „choć lubiłem się uczyć i rozwijać w ostatniej pracy, to jednak inaczej wyobrażałem sobie rozwój zawodowy. Bardzo lubię stawiać czoło wyzwaniom i doskonalić się w tym, co robię. Jeśli dobrze rozumiem, to główny priorytet dla menedżerów w Państwa organizacji. Dlatego zależy mi na kontynuowaniu rozmów na ten temat”.19. Jak radzi sobie Pan(i) ze stresem?Wskazówka: to nie jest podchwytliwe pytanie, by sprawdzić, czy stresujesz się w pracy. Umiejętność radzenia sobie w trudnych momentach stanowi raczej oznakę Twojej zdolności do rozwiązywania problemów. Pracodawcy chcą zatrudniać kandydatów, którzy reagują na stres w sposób konstruktywny, więc odpowiedź powinna prezentować rozwój „potrafię zachować spokój, gdy koncentruję się na szerszej perspektywie i dzielę swoje projekty na mniejsze zadania. Określam, co chcę ostatecznie osiągnąć. Przygotowuję listę działań z rozsądnymi terminami. Nawet jeśli duży projekt ma być gotowy na jutro, zadaję sobie pytanie: „co mogę zrobić w ciągu następnych 30 minut?”. Zanim się zorientuję, robię duży krok naprzód i ten nierealny projekt nie wydaje się już tak nierealny”.20. Jakie jest Pana(-i) największe osiągnięcie?Wskazówka: łatwo jest przesadnie skupić się na szukaniu swojego najbardziej imponującego osiągnięcia. Lepiej pomyśl o kilku osiągnięciach, które pokazują Twoją etykę pracy i wartości. Jeśli możesz, podaj przykłady, które wiążą się też z pracą, o którą się ubiegasz. Metoda STAR to świetne narzędzie, by podkreślić nie tylko Twoją rolę, ale także to, jak udało Ci się poprawić wyniki *„na ostatnim stanowisku zarządzałam wszystkimi treściami w mediach społecznościowych. Zauważyłam, że inne marki eksperymentują z filmami i mają duże zainteresowanie ze strony klientów, dlatego zapytałam szefową, czy moglibyśmy przeprowadzić niskobudżetowy test. Zgodziła się, więc korzystając z firmowych środków, nakręciłam niedrogi film, który podwoił zainteresowanie naszymi kanałami społecznościowym. Ponadto 30% oglądających, którzy odwiedzili naszą stronę, w ciągu tygodnia od obejrzenia filmu zostało naszymi klientami”.21. Jaką wyznaje Pan(i) filozofię nauczania?Wskazówka: to nie jest pytanie wyłącznie do osób ubiegających się o stanowiska nauczycieli. Pracodawcy mogą je zadać każdemu, kto ma zarządzać ludźmi lub ich szkolić. Dobra odpowiedź to taka, która krótko określi, jaki jest Twoim zdaniem cel nauczania oraz będzie zawierała konkretne przykłady ilustrujące Twoje pomysły. Przykład: „w zarządzaniu ludźmi mam filozofię nauczania polegającą na zadawaniu pytań nakierowujących daną osobę na samodzielne wyciąganie nowych wniosków. W ten sposób czuje ona, że jest odpowiedzialna za proces nauki, a nie ściśle kontrolowana. Przykładowo na ostatnim stanowisku redagowałem artykuł napisany przez podległą mi copywriterkę. W jej historii brakowało jasnego przedmiotu zainteresowania albo czegoś, co przyciągałoby uwagę. Na spotkaniu w cztery oczy zapytałem ją, co jej zdaniem jest głównym celem tego artykułu, gdyby miała podsumować go jednym zdaniem. Potem spytałem, czy uważa, że temat artykułu jest jasny. Stwierdziła, że nie i że powinna poprawić wstęp oraz zakończenie. W rezultacie artykuł był lepszy, a moja bezpośrednia podwładna otrzymała cenną lekcję pisania, którą wykorzystywała w późniejszej pracy”.22. Co dla Pana(-i) oznacza obsługa klienta?Wskazówka: jeśli aplikujesz na stanowisko wiążące się z kontaktami z osobami z zewnątrz, pracodawca może zadać Ci to pytanie, by przekonać się, jak Twoim zdaniem należy traktować klientów. Dobra odpowiedź uwzględni wartości firmy, które można określić przez zebranie informacji o jej zasadach obsługi klienta, poznanie produktów i klienteli. Można też wskazać własne doświadczenia jako klienta. Można odpowiedzieć z perspektywy klienta lub osoby zajmującej się obsługą „z doświadczenia wiem, że dobra obsługa klienta wymaga wzięcia odpowiedzialności, gdy coś idzie nie tak, oraz zrobienia wszystkiego, co możliwe, by to naprawić. Przykładowo niedawno podczas lotu zamówiłem wcześniej posiłek, ale okazało się, że nie ma wystarczających zapasów wybranego przeze mnie dania. Zamiast po prostu mi to zakomunikować, stewardesa szczerze przeprosiła i zaoferowała darmowego drinka lub dodatkową przekąskę. Według mnie te przeprosiny w dużym stopniu załagodziły sprawę. Darmowy posiłek był dodatkowym bonusem, który sprawił, że poczułem się doceniony jako klient i wybrałem tę samą linię przy okazji kolejnego lotu”.23. Proszę mi opowiedzieć o swoim doświadczeniu osoba przeprowadzająca rozmowę kwalifikacyjną nie musi znać Twojego wykształcenia i doświadczenia. Tak czy inaczej to pytanie daje Ci szansę szczegółowego opisania tych doświadczeń, które są najcenniejsze z punktu widzenia danego stanowiska. Pracodawcy chcą potwierdzenia, że ich oczekiwania dotyczące wykwalifikowanego kandydata zostały przez Ciebie przemyślane oraz że masz odpowiednie lub możliwe do przekazania umiejętności. Najlepiej jasno zaprezentuj doświadczenie zebrane w CV i wyjaśnij, jak przygotowuje Cię ono do wykonywania obowiązków na tym „mam 10-letnie doświadczenie w zarządzaniu finansami osobistymi i pomogłem 45 stałym klientom w zwiększaniu ich kapitału o średnio 15% rocznie. Jako analityk finansowy wykorzystuję wizualizacje wykresów wzrostu, by pokazać klientom, jak każdy plan oszczędzania może wpłynąć na realizację ich celów. Gdy zostałem starszym analitykiem finansowym, nadzorowałem pracę innych analityków i uczyłem ich, jak najlepiej pomagać naszym klientom. Jako Państwa starszy konsultant finansowy chcę wykorzystać moje indywidualne podejście do pomagania klientom w budowie funduszu emerytalnego, od którego będzie zależeć ich przyszłość”.24. Czym jest dla Pana(-i) sukces?Wskazówka: Twoja odpowiedź na to pytanie najprawdopodobniej będzie zależeć od aktualnego etapu kariery, ale bez względu na sposób postrzegania sukcesu ma wpływ na cele i metodę ich oceny. Pracodawcy zadają to pytanie, by lepiej zrozumieć, jakim typem pracownika będziesz. Dobra odpowiedź zademonstruje, że wiesz, jak wyznaczać i oceniać cele, a także chcesz stawiać sobie wyzwania i ciężko pracować, by im „przez sukces rozumiem wypełnianie swojej roli w zespole i w firmie. Staram się jak najefektywniej realizować obowiązki, nie zapominając o rozwoju zawodowym i wkładzie w szersze cele organizacji. Na poprzednim stanowisku sukces oznaczał przekraczanie tygodniowych wskaźników, wdrażanie procesów wspierających wskaźniki KPI firmy oraz osiąganie kwartalnych celów z zakresu rozwoju zawodowego”.25. Jak Pan(i) pracuje pod presją?Wskazówka: to bezpośrednia wersja pytania „czy może mi Pan(i) opowiedzieć o trudnej sytuacji w pracy oraz jak udało się Panu(-i) ją przezwyciężyć?”. Radzenie sobie mimo presji może stanowić różnicę między pracownikiem przeciętnym a doskonałym. To kolejny dobry przykład tego, kiedy można skorzystać z metody STAR w celu omówienia konkretnej sytuacji. Stając przed wyzwaniem, poddajemy się stresowi, ale udaje się nam spokojnie znaleźć „w toku kariery odkryłam, jak polubić pracę pod presją. Uważam, że rutyna wprowadza nas w stan samozadowolenia, więc staram się szukać wyzwań, które stymulują mój razu miałam dostarczyć klientowi projekt w ciągu pięciu dni. Kolega pracujący dla innego klienta miał taki sam termin, ale z powodów osobistych musiał wziąć wolne. Musiałam więc zająć się oboma projektami jednocześnie. Choć na początku spanikowałam, starałam się spojrzeć na to jak na możliwość sprawdzenia się. Zamiast poddać się stresowi, opracowałam szczegółowy plan zarządzania czasem i znalazłam nowe sposoby zwiększenia wydajności, które pozwoliły mi zrealizować oba projekty na czas”.26. Jaka jest praca Pana(-i) marzeń?Wskazówka: pracodawcy zwykle zadają to pytanie, by przekonać się, że Twoje zainteresowania i zamiłowanie pasują do stanowiska. Dobra odpowiedź będzie zawierała opis stanowiska korespondującego z tym, o które się ubiegasz. Jeśli np. aplikujesz na stanowisko kierownicze, możesz opowiedzieć o tym, że Twoja praca marzeń obejmowałaby zadania „lubię kierować innymi członkami zespołu przy realizacji projektów oraz dbać, by wszystko przebiegało gładko. Moja praca marzeń to kierowanie zespołem, którego pozostali członkowie wnoszą swój aktywny wkład, a komunikacja odbywa się codziennie. Bardzo lubię doprowadzić projekt do końca i uczcić ciężką pracę wszystkich pracowników”.27. Co może Pan(i) wnieść do firmy?Wskazówka: to pytanie jest podobne do pytania „dlaczego warto Pana(-ią) zatrudnić?”. Dobra odpowiedź zaprezentuje Twoje umiejętności potrzebne do odniesienia sukcesu na danym stanowisku, a także Twoją zdolność wniesienia do firmy nowego punktu widzenia. Wyjaśnij, dlaczego Twoje umiejętności, doświadczenie i cechy charakteru pozwolą Ci w wyjątkowy sposób wesprzeć cele „umiejętność rozwiązywania problemów pozwala mi doskonale radzić sobie pod presją. O ile dobrze rozumiem, na tym stanowisku jest ona chlebem powszednim. Wcześniej jako kierownik działu zakupów musiałem decydować, jakie materiały zamówić, aby zmieścić się w budżecie. Na podjęcie decyzji miałem jednak niewiele czasu. Szybko utworzyłem arkusz kalkulacyjny ułatwiający porównywanie cen różnych producentów, co pozwoliło mi zamawiać niezbędne materiały na czas i w granicach naszego budżetu. Korzystałem z tego arkusza do końca pracy w tej firmie, co pozwoliło jej zaoszczędzić ponad 500 000 EUR. Do firmy ABC wniosę ten sam zapał i motywację do działania”.28. Jak radzi sobie Pan(i) z konfliktami w pracy?Wskazówka: pracodawcy zadają to pytanie, by ocenić, jak współpracujesz z różnymi interesariuszami mającymi odmienne zdanie. Bycie odpowiednią osobą na stanowisko często wymaga czegoś więcej niż tylko umiejętności twardych. Specjaliści ds. zatrudnienia cenią również kandydatów, którzy potrafią współpracować z innymi oraz produktywnie podejść do konfliktu. Dobra odpowiedź obejmie opisanie konfliktu ze współpracownikiem, gdy udało Ci się zachować cierpliwość i go rozwiązać. Dodaj też, czego Cię ta sytuacja nauczyła — jak to doświadczenie wpłynęło na Twój rozwój osobisty i „pracowałem jako menedżer projektu nad pewnym projektem informatycznym, a jeden z techników nieustannie spóźniał się z realizacją zadań. Gdy zwróciłem się z tym do niego, zaczął się bronić. Zachowałem spokój i przyznałem, że terminy były trudne do utrzymania. Zapytałem, jak mogę mu pomóc w podniesieniu wydajności. Uspokoił się i powiedział, że zajmuje się innym projektem, w ramach którego musi wykonywać zadania spoza swojego zakresu obowiązków. Po spotkaniu z menedżerem tego drugiego projektu znaleźliśmy rozwiązanie, które zmniejszyło obciążenie technika pracą. Od tego czasu radził sobie się, że nie zawsze wiemy, przez co przechodzą inni ludzie. Pamiętając o tym, mogę lepiej radzić sobie z konfliktami i skuteczniej pomagać kolegom”.29. Dlaczego interesuje się Pan(i) tym stanowiskiem?Wskazówka: to nie jest pytanie podchwytliwe. Zwykle osoba prowadząca rozmowę kwalifikacyjną che zdobyć pewność, że aplikujesz na to stanowisko, bo naprawdę Cię ono interesuje. Unikaj wyrażania obaw dotyczących swojej obecnej pracy lub firmy — negatywne uwagi na temat pracodawcy są często interpretowane jako brak profesjonalizmu. Przedstaw swoją zmianę pracy w pozytywnym kontekście i wyjaśnij, że chcesz się rozwijać na stanowisku, na które „choć bardzo ceniłam sobie pracę w poprzedniej firmie, nie oferuje ona już możliwości rozwoju zgodnych z moimi celami zawodowymi. Natomiast to stanowisko idealnie odpowiada moim umiejętnościom i planom rozwoju kariery. Szukam też pracy w przedsiębiorstwie, takim jak Państwa firma, wspierającym społeczności o ograniczonym dostępie do towarów i usług. Ten temat mnie pasjonuje. Czy może mi Pan(i) powiedzieć więcej o tym, jak firma stwarza możliwości rozwoju swoim pracownikom?”30. Jakie umiejętności wniesie Pan(i) na to stanowisko?Wskazówka: wprawdzie przypomina ono pytania typu „dlaczego warto Pana(-ią) zatrudnić?” lub „co może Pan(i) wnieść do firmy?”, pozwala jednak bardziej szczegółowo opisać swoją etykę oraz styl pracy, a także szczególne zdolności. Wykorzystaj metodę STAR, aby pokazać, jakie korzyści przyniosą zespołowi lub organizacji Twoje wyjątkowe „potrafię sprawić, by każdy poczuł się komfortowo w nowym środowisku, co czyni mnie dobrym kandydatem do pracy w dziale HR. W poprzedniej firmie przyszła do mnie nowa pracownica i stwierdziła, że jej zdaniem nie pasuje do kultury firmy. Po kilku minutach rozmowy zrozumieliśmy, że czuła zbyt dużą presję uczestnictwa w imprezach firmowych. Zacząłem przedstawiać imprezy, które wiązały się z mniejszą rywalizacją i bardziej swobodną atmosferą. Jej relacje z zespołem szybko się poprawiły”.Jak się przygotować, wykorzystując typowe pytania z rozmów kwalifikacyjnychWykorzystaj te pytania i przykładowe odpowiedzi, aby przygotować się do swojej rozmowy kwalifikacyjnej. Przyjmij je jako własne i dopasuj do swojego doświadczenia, stanowiska, o które się ubiegasz, i firmy, w której odbędziesz rozmowę kwalifikacyjną. Musisz oswoić się z możliwymi pytaniami i poznać właściwe jak w przypadku przygotowywania się do klasówki w szkole, nie ma lepszego sposobu na odniesienie sukcesu podczas rozmowy kwalifikacyjnej niż nauka i ćwiczenia. Zbierz informacje o firmie i stanowisku oraz ćwicz tematy do rozmowy, dopóki nie poczujesz się pewnie w swoich odpowiedziach. Im lepiej się przygotujesz, tym większa szansa, że zapadniesz w pamięć i zabłyśniesz na tle innych lista pytań z rozmów kwalifikacyjnychOto dodatkowe pytania do przećwiczenia przed kolejną rozmową kwalifikacyjną:Podstawowe pytania z rozmów kwalifikacyjnychCzy może Pan(i) wyjaśnić te przerwy w swoim CV?Czy chce Pan(i) podróżować?Czy Pana(-i) kwalifikacje są zbyt wysokie dla tego stanowiska?Czy jest Pan(i) skłonny(a) pracować w nocy i w weekendy?Jakimi cechami charakteryzuje się dobry przywódca?Jak nazywa się nasz dyrektor generalny?O co Pana(-i) nie zapytałem(-am)?Co Pan(i) wie o naszej firmie?Dlaczego zmienia Pan(i) pracę?Czy może Pan(i) omówić po kolei pozycje w swoim CV?Dlaczego interesuje Pana(-ią) nasza firma?Kto był Pana(-i) ulubionym przełożonym i dlaczego?Z kim konkurujemy?Dlaczego jest Pan(i) odpowiednią osobą na to stanowisko?Jakie jest Pana(-i) największe osobiste osiągnięcie?Gdzie widzi się Pan(i) za 10 lat?Co Pan(i) wie o naszej branży?Pytania behawioralne z rozmów kwalifikacyjnychProszę opisać sytuację, w której Pana(-i) szef nie miał racji. Jak się Pan(i) wtedy zachował(a)?Jak by się Pan(i) czuł(a), mając przełożonego młodszego od siebie?Proszę opisać sytuację, gdy zrobił(a) Pan(i) więcej, niż mi opowiedzieć o swoim ostatnim chce Pan(i) osiągnąć w ciągu pierwszych 30 dni pracy na tym stanowisku?Proszę opisać sytuację, gdy się Pan(i) rozzłościł(a) w opisać sytuację, gdy musiał(a) Pan(i) przekazać komuś negatywną opisać sytuację, gdy nie zgadzał(a) się Pan(i) z skłamał(a)by Pan(i) dla firmy?Proszę mi opowiedzieć o tym, jak poradził(a) Pan(i) sobie z trudnym wyzwaniem w Pan(i) tak naprawdę myśli o swoim poprzednim szefie?Co było jak dotychczas najcenniejszym doświadczeniem w Pana(-i) karierze?Jak postąpił(a)by Pan(i) ze zdenerwowanym lub wzburzonym klientem?Proszę opisać sytuację, gdy postanowił(a) Pan(i) nie pomagać opisać sytuację, gdy dołożył(a) Pan(i) starań, by komuś opisać sytuację, w której skrytykowano Pana(-i) chce Pan(i) osiągnąć w ciągu pierwszych 90 dni pracy na tym stanowisku?Czy myśli Pan(i), że mógł(-ogła) lepiej poradzić sobie w poprzedniej pracy?Jak by Pan(i) wyrzucił(a) kogoś z pracy?Pytania dotyczące wynagrodzeniaCzy może Pan(i) omówić historię swojego wynagrodzenia?Ile chce Pan(i) zarabiać za pięć lat?Pytania dotyczące CiebieCo Pana(-ią) krępuje?Jakie jest Pana(-i) idealne środowisko pracy?Z jakim powszechnie akceptowanym poglądem się Pan(i) nie zgadza i dlaczego?Za co pochwaliłby Pana(-ią) ostatni szef?Co odróżnia Pana(-ią) od innych naszych kandydatów?Czy jest Pan(i) od rana osobą pełną energii?Jak opisałby Pana(-ią) bliski przyjaciel?Czy jest Pan(i) bardziej typem lidera czy szeregowego pracownika?Czy ma Pan(i) misję?Co Pan(i) najbardziej w sobie lubi?Jak długo zamierza Pan(i) pracować w tej firmie?Jak dba Pan(i) o organizację swojej pracy?Jakich cech charakteru użyliby znajomi do opisania Pana(-i)?Jaki jest Pana(-i) ulubiony film wszech czasów i dlaczego?Jakie trzy umiejętności lub cechy chciał(a)by Pan(i) posiadać?Proszę opisać swoją idealną woli Pan(i) pracować indywidualnie czy w zespole?Z jakiego osiągnięcia jest Pan(i) najbardziej dumny(-a)?W jaki sposób chce się Pan(i) poprawić w nadchodzącym roku?Jakich ma Pan(i) idoli?Jakie jest Pana(-i) ulubione wspomnienie z dzieciństwa?Jaka jest Pana(-i) ulubiona strona internetowa?W której wcześniejszej pracy był(a) Pan(i) najbardziej usatysfakcjonowany(-a)?Jaką książkę ostatnio Pan(i) przeczytał(a)?Jaka była Pana(-i) najlepsza praca do tej pory?Czego się Pan(i) najbardziej obawia?Jaka była Pana(-i) największa porażka i czego ona Pana(-ią) nauczyła?Jaka jest najważniejsza rzecz, której się Pan(i) nauczył(a) na własnym błędzie?Gdyby wygrał(a) Pan(i) 10 milionów na loterii, czy nadal by Pan(i) pracował(a)?Jaki był ostatni projekt, który Pan(i) prowadził(a) i jaki był jego efekt?Ile godzin tygodniowo zwykle Pan(i) pracuje?Czy kiedykolwiek zabiera Pan(i) pracę do domu?Jakie trzy rzeczy są dla Pana(-i) najważniejsze w pracy?Co złego powiedział o Panu(-i) ostatni szef?Czego z poprzedniej pracy będzie Panu(-i) brakowało?Proszę opisać swój styl jest Pana(-i) styl zarządzania?Kto miał na Pana(-ią) największy wpływ w Pana(-i) karierze?Czego Pan(i) w sobie najbardziej nie lubi?Czego Pan(i) najbardziej żałuje i dlaczego?Co Pana(-ią) najbardziej drażni u współpracowników?Dlaczego wybrał(a) Pan(i) taki kierunek studiów?Jaka jest idealna według Pana(-i) wielkość firmy?Jaką książkę każdy powinien przeczytać i dlaczego?Czy woli Pan(i) pracować samodzielnie czy w zespole?Czy ma Pan(i) trudności z przystosowaniem się do nowych sytuacji?Czy ma Pan(i) mentora?Dlaczego pracował(a) Pan(i) w tak wielu miejscach?Co robi Pan(i) w wolnym czasie?Proszę opisać swoje trzy najważniejsze umiejętności sprawy są dla Pana(-i) ważne?ŁamigłówkiCo by Pan(i) zrobił(a) najpierw, gdyby nagle zyskał(a) zdolność podróżowania w czasie?Jakiego województwa by się Pan(i) pozbył(a), gdyby była taka możliwość i dlaczego?Co jest ważniejsze — kreatywność czy wydajność?Czy lepiej zrobić coś dobrze i na czas, czy idealnie, ale po terminie?Ile razy dziennie wskazówki zegara pokrywają się?Ile groszy trzeba by ułożyć jeden na drugim, by dorównały wysokością Pałacowi Kultury i Nauki?

Stosowane przez nauczycieli sposoby rozwijania zainteresowań czytelniczych uczniów klas I-III szkoły podstawowej wariant tytułu: The ways to develop students' reading interests in classes I to III in primary school used by teachers.

§ 8 pkt. 1 uzyskanie pozytywnych efektów w pracy dydaktycznej, wychowawczej lub opiekuńczej na skutek wdrożenia działań mających na celu doskonalenie pracy własnej i podnoszenie jakości pracy szkoły 1. Jeżeli uzyskanie pozytywnych efektów w pracy dydaktycznej, wychowawczej lub opiekuńczej na skutek wdrożenia działań mających na celu doskonalenie pracy własnej i podnoszenie jakości pracy szkoły nie wynika z planu rozwoju i sprawozdania, należy do opisu i analizy dołączyć zaświadczenia i inne dokumenty potwierdzające prowadzenie działań, wykonywanie zdań, związanych ze spełnieniem wymagań, określonych w § 8 2. Jeżeli wynika to z planu rozwoju i sprawozdania z jego realizacji należy przygotować opis i analizę realizacji wymagań ze wskazaniem w szczególności wpływu podejmowanych działań na podniesienie jakości realizowanego w szkole procesu dydaktyczno-wychowawczego. Opis może zawierać informacje o przyczynach, rodzaju, celach realizowanego działania, o doskonaleniu własnym powiązanym z działaniem, o sposobach realizacji działania, terminie, uczniach, itp. Analiza powinna informować o wpływie podejmowanych działań na podniesienia jakości procesu dydaktyczno – wychowawczego, powinna zawierać informacje o pozytywnych efektach dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych podjętych działań oraz o doskonaleniu pracy własnej, o sposobie badania tych efektów, wykorzystanych narzędziach, wynikach ewaluacji, badania osiągnięć uczniów, itp. Opis i analiza mogą dotyczyć działań zarówno autorskich, jak i wdrożenia działań opracowanych przez innego autora, np.: • stosowanie metod, sposobów, organizacji pracy, zbierania informacji o postępach i rozwoju ucznia, diagnozowanie możliwości ucznia, komunikowanie wyników sprawdzania, prowadzenie samooceny, ocenianie kryterialnego, badanie atmosfery, współpracy z rodzicami, ze specjalistami, badanie przyrostu umiejętności poprzez testy diagnozujące na wejściu i wyjściu itp., które pozwoliły doskonalić pracę własną i podnosić jakość pracy szkoły oraz przyniosły pozytywne efekty w pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej • udział w różnych formach doskonalenia, samodoskonalenie, uzyskiwanie różnych kwalifikacji, uprawnień, umiejętności, które pozwoliły doskonalić pracę własną i podnosić jakość pracy szkoły oraz przyniosły pozytywne efekty w pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej • wdrożenie własnego/innego programu (edukacyjnego, naprawczego, poprawy jakości, wychowawczego, zajęć) innowacji, , które pozwoliły doskonalić pracę własną i podnosić jakość pracy szkoły oraz przyniosły pozytywne efekty w pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej • realizacja działań dydaktycznych związanych z indywidualnym tokiem lub programem nauki, indywidualnym programem dla ucznia upośledzonego w stopniu umiarkowanym, które pozwoliły doskonalić pracę własną i podnosić jakość pracy szkoły oraz przyniosły pozytywne efekty w pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej • organizacja autorskich konkursów, imprez, projektów, prezentacji, które pozwoliły doskonalić pracę własną i podnosić jakość pracy szkoły oraz przyniosły pozytywne efekty w pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej • prowadzenie kół przedmiotowych, zajęć wyrównawczych, które pozwoliły doskonalić pracę własną i podnosić jakość pracy szkoły oraz przyniosły pozytywne efekty w pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej • opieka nad SU, organizacjami szkolnymi (LOP, SKS, ZHP, SKO) gazetką szkolną, które pozwoliły doskonalić pracę własną i podnosić jakość pracy szkoły oraz przyniosły pozytywne efekty w pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej • praca w organach szkoły, zespołach problemowych, które pozwoliły doskonalić pracę własną i podnosić jakość pracy szkoły oraz przyniosły pozytywne efekty w pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej Przykładowy opis i analiza wymagań z § 8 ust. 2 Opis uzyskania pozytywnych efektów na skutek wdrażania działania mającego na celu doskonalenie własnej pracy i podnoszenia jakości pracy szkoły - Organizacji powiatowego konkursu recytatorskiego Inspiracja podjęcia działań: Doskonaląc własne umiejętności ukończyłam w 2003 r. w CEN 40 – godzinny kurs recytatorski. Dał mi on merytoryczne podstawy do pracy z uczniem zainteresowanym recytowaniem tekstów. Moja diagnoza wśród uczniów dowiodła, że zainteresowanie jest duże. Mogłam w ten sposób realizować również pewien zakres treści ze ścieżki edukacyjnej................................ Rozwijając zainteresowania recytatorskie uczniów postanowiłam zorganizować Powiatowy Konkurs Recytatorski "Mała ojczyzna". Cele działania: Organizacja konkursu powiatowego miała na celu przede wszystkim: podnoszenie jakości pracy szkoły poprzez promocję szkoły, naszego regionu i lokalnych artystów, pracę z uczniami uzdolnionymi, kształtowanie wrażliwości, ..................................... Działania szczegółowe: W październiku 2004 roku wysłałam do szkół podstawowych w powiecie regulaminy, karty zgłoszeń. Następnie zajęłam się pozyskiwaniem sponsorów. Otrzymałam ................... Analiza uzyskanych pozytywnych efektów w pracy dydaktycznej i wychowawczej Do pozytywnych efektów w pracy dydaktycznej mogę zaliczyć to, że wśród wyróżnionych było również 3 uczniów przygotowanych przeze mnie. Uważam to za ogromny sukces, ponieważ te dzieci uczestniczyły w konkursie po raz pierwszy. Ponadto Kasia to dziewczynka z bardzo zaniedbanej rodziny, a dzięki sukcesowi nabrała wiary we własne możliwości ................................. Konkurs okazał się bardzo trafnym działaniem dydaktycznym. Wielu uczestników po raz pierwszy sięgnęło po literaturę lokalnych twórców, poznało zasady recytacji i głośnego wypowiadania tekstów, .................. Do pozytywnych efektów wychowawczych mogę zaliczyć przede wszystkim to, że udało mi się włączyć do przygotowań dzieci, które poczuły się gospodarzami imprezy, promowały swoją szkołę i starały się jak najlepiej ją reprezentować. Wpływ podjętych działań na doskonalenie pracy własnej i poniesienie jakości realizowanego w szkole procesu dydaktyczno-wychowawczego: - poznanie nowych form pracy z tekstem, poszukiwanie nowych interpretacji utworów poetyckich, roli rekwizytu i dźwięku - zdobycie doświadczeń w organizowaniu dużego przedsięwzięcia, wymiana doświadczeń z innymi nauczycielami pracującymi w zespołach recytatorów - zwiększanie zainteresowania kulturą żywego słowa, recytacją wśród uczniów - praca z uczniami uzdolnionymi i zainteresowanymi - włączenie się uczniów w prace organizacyjne – kształtowanie samodzielności uczniów, poczucia integracji ze szkołą, współtworzenie tradycji szkolnych - kształtowanie wrażliwości uczniów, poczucia własnej wartości, umiejętności radzenia sobie ze stresem, sukcesem i porażką - promocja szkoły, regionu, lokalnych twórców, literatury § 8 pkt. 2 wykorzystanie w pracy technologii informacyjnej i komunikacyjnej 1. Jeżeli wykorzystanie w pracy technologii informacyjnej i komunikacyjnej nie wynika z planu rozwoju i sprawozdania, należy do opisu i analizy dołączyć zaświadczenia i inne dokumenty potwierdzające prowadzenie działań, wykonywanie zdań, związanych ze spełnieniem wymagań, określonych w § 8 2. Jeżeli wynika to z planu rozwoju i sprawozdania z jego realizacji należy przygotować opis i analizę realizacji wymagań ze wskazaniem w szczególności wpływu podejmowanych działań na podniesienie jakości realizowanego w szkole procesu dydaktyczno-wychowawczego. Opis może zawierać informacje o wykorzystaniu komputera, do, np.: • pracy dydaktycznej z uczniami na zajęciach przedmiotowych • tworzenia autorskich programów komputerowych dla uczniów • przygotowania się do zajęć • przygotowania materiałów dydaktycznych na zajęcia, na spotkania z rodzicami, przygotowanie dokumentów szkolnych, dyplomów, zaproszeń, • prowadzenie szkolnego dziennika internetowego • do publikacji własnych, do wymiany doświadczeń w internecie • przygotowania testów i analizy wyników badania osiągnięć, • opracowania wyników egzaminów zewnętrznych, tabel, zestawień • tworzenia stron www- własnych, szkolnych, umieszczania materiałów na stronach • inne, ............................ Analiza powinna informować o wpływie podejmowanych działań na podniesienia jakości procesu dydaktyczno – wychowawczego, o efektach korzystania z internetowych zasobów, możliwości umieszczania tam publikacji. Może też dotyczyć nowych sposobów wykorzystywania komputera w pracy (np. kontakt z rodzicami przez internet, kształcenie na odległość) lub określenia potrzeb doskonalenia własnego w tym zakresie. § 8 ust. 2 pkt. 3 umiejętność dzielenia się wiedzą i doświadczeniem z innymi nauczycielami, w tym przez prowadzenie otwartych zajęć, w szczególności dla nauczycieli stażystów i kontraktowych, prowadzenie zajęć dla nauczycieli w ramach WDN lub innych zajęć 1. Jeżeli umiejętność dzielenia się wiedzą i doświadczeniem z innymi nauczycielami, nie wynika z planu rozwoju i sprawozdania, należy do opisu i analizy dołączyć zaświadczenia i inne dokumenty potwierdzające prowadzenie działań, wykonywanie zdań, związanych ze spełnieniem wymagań, określonych w § 8 2. Jeżeli wynika to z planu rozwoju i sprawozdania z jego realizacji, należy przygotować opis i analizę realizacji wymagań ze wskazaniem w szczególności wpływu podejmowanych działań na podniesienie jakości realizowanego w szkole procesu dydaktyczno-wychowawczego. Opis może zawierać informacje związane z prowadzonymi zajęciami dla nauczycieli na stażu lub w ramach WDN: • termin zajęć, osoby biorące udział w lekcji, tematyka i cele prowadzonych zajęć z uczniami lub nauczycielami • przyczyny prowadzenia zajęć (np. ciekawe rozwiązania metodyczne, dydaktyczne, wyniki mierzenia, diagnozy, obserwacji, nowe regulacje prawne, prośby rodziców, zainteresowanie nauczyciela wskazały, że trzeba poruszyć ten problem) • główne problemy, metody, formy, sposoby oceny, sposoby działania w poruszanych kwestiach • materiały wypracowane na zajęciach z nauczycielami, np. plany, programy, wymagania, kryteria oceny prac, działań, wypowiedzi uczniów, itp. Dzielenie się wiedzą i doświadczeniem z nauczycielami może nastąpić również podczas: ü prezentacji wyników i analizy testów, referatów, wykładów dla nauczycieli ü prowadzenia i udziału w pracach zespołu samokształceniowego, wychowawczego, przedmiotowego ü prowadzenia innych zajęć dla nauczycieli szkoły (np. szachowych, sportowych komputerowych, , językowych, innych) ü opracowania i udostępnienia do wykorzystania w szkole scenariuszy zajęć, testów, kart pracy, scenariuszy z uroczystości szkolnych, filmów edukacyjnych oraz referatów, opracowań tematycznych, itp. ü Publikowania materiałów edukacyjnych, metodycznych w prasie, czasopismach oświatowych, książkach, Internecie, itp. W takich przypadkach opis może uwzględniać również terminy, osoby uczestniczące, cele działania, główne zagadnienia, bibliografię, sposób opracowania wyników, streszczenie publikacji, przytoczenia elementów scenariuszy, założeń organizacyjnych, itp. Analiza powinna informować o wpływie podejmowanych działań na podniesienie jakości procesu dydaktyczno – wychowawczego, o efektywności i przydatności zajęć WDN w doskonaleniu pracy nauczycieli i szkoły, przydatności prowadzenia zajęć dla nauczycieli odbywających staż, związany z awansem zawodowym. Analiza powinna wskazywać, w jakim zakresie dzielenie się wiedzą i doświadczeniem z nauczycielami wpływa na podniesienie jakości pracy szkoły, usprawnia proces dydaktyczny, wychowawczy, zarządzanie placówką, współpracę z rodzicami, przynosi wymierne rezultaty lub efekty odroczone, itp § 8 a opracowanie i wdrożenie programu działań edukacyjnych, wychowawczych, opiekuńczych 1. Jeżeli opracowanie i wdrożenie programu działań edukacyjnych, wychowawczych i innych nie wynika z planu rozwoju i sprawozdania z jego realizacji, należy do sprawozdania dołączyć zaświadczenia i inne dokumenty potwierdzające prowadzenie działań, wykonywanie zdań, związanych ze spełnieniem wymagań, określonych w § 8 2. Jeżeli wynika to z planu rozwoju i sprawozdania z jego realizacji należy przygotować sprawozdanie z realizacji zadania oraz uzyskanych efektów. Sprawozdanie może zawierać podstawowe informacje o programie, np.: 1. Szczegółowe cele edukacyjne - kształcenia i wychowania 2. Materiał nauczania związany z celami 3. Procedury osiągania szczegółowych celów edukacyjnych 4. Opis założonych osiągnięć ucznia i propozycje ich oceny 5. Omówienie założeń dydaktycznych i wychowawczych, na jakich została oparta koncepcja programu, relacji do zakresu podstawy programowej kształcenia ogólnego, a także ewentualnych specjalnych warunków dotyczących realizacji programu Ponadto może zawierać: ü termin wdrożenia, klasę, grupę, w której program był realizowany ü informacje o ewentualnym wpisie do szkolnego zestawu programów, akceptacji przez dyrektora, opinii nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego z dziedziny, której, program dotyczy ü harmonogram wdrożenia ü sposoby ewaluacji programu Sprawozdanie z uzyskanych efektów z wdrożenia programu może zawierać wyniki ewaluacji. Może to być, np.: badanie osiągnięć dydaktycznych, analiza ankiet dla uczniów, rodziców, wyniki egzaminu zewnętrznego w zakresie umiejętności, które program rozwijał, analiza ocen semestralnych, rocznych, zestawienie wyników dydaktycznych diagnozy wstępnej i końcowej. W przypadku programów wychowawczych może to być informacja o zaobserwowanych działaniach pozytywnych lub redukcji zachowań negatywnych, analiza rozmów z uczniami i /lub ich rodzicami, innymi nauczycielami o przeciwdziałaniu niepożądanym sytuacjom, efektach oddziaływań profilaktycznych, opiekuńczych. Można również dokonać analizy wytworów uczniowskich (prac plastycznych, literackich), analizy dokumentów (np. dziennika lekcyjnego w zakresie frekwencji, uwag o zachowaniach agresywnych). Przykładowe sprawozdanie z realizacji zadań z § 8 a oraz uzyskanych efektów Program działań dydaktycznych, realizowany w klasie IV - VI szkoły podstawowej pt. „W świecie mediów” został poprzedzony zdiagnozowaniem zainteresowań dzieci. Już w klasie III uczniowie wykazywali ............................. Program został zrealizowany w latach 2001/2004 w klasie, w której uczyłam języka polskiego. Zajęcia obowiązkowe z uczniami były prowadzone 1 raz w tygodniu. Program uzyskał opinię dyplomowanego nauczyciela języka polskiego oraz pozytywną opinię RP. Został wpisany do szkolnego zestawu programów pod numerem ………………. 1. Szczegółowe cele edukacyjne - kształcenia i wychowania: Uczniowie: • samodzielnie tworzą gazetkę szkolną • prowadzą i nagrywają wywiady • filmują krótkie scenki z życia szkoły • …… 2. Materiał nauczania związany z celami: • Gatunki dziennikarskie, podstawowe terminy i pojęcia • Specyfika prowadzenia wywiadu na żywo • ………… 3. Procedury osiągania szczegółowych celów edukacyjnych: • Organizacja: Zajęcia z „mediów” prowadzone będą 1 raz w tygodniu na zajęciach obowiązkowych dla wszystkich uczniów (z godzin do dyspozycji dyrektora) • Metody, formy i sposoby pracy: ................................ 4. Opis założonych osiągnięć ucznia i propozycje ich oceny, z uwzględnieniem standardów: W wyniku prowadzenia programu uczeń: • pozna podstawowe gatunki dziennikarskie • ………….. 5. Omówienie założeń dydaktycznych i wychowawczych, na jakich została oparta koncepcja programu, relacji do zakresu podstawy programowej kształcenia ogólnego, a także ewentualnych specjalnych warunków dotyczących realizacji programu: • Wyjścia do................... • Współpraca z ............................................. Sprawozdanie z uzyskanych efektów: Ewaluacja programu dowiodła, że był udany i założone cele wychowawcze i dydaktyczne udało się osiągnąć. Wyniki testu kończącego wskazały, że uczniowie w 90% opanowali: ……………….. Przygotowane przez nich projekty dowiodły, że ………………….Wyniki ankiety, pokazują, że …………………. Wykorzystane w ewaluacji programu narzędzia przedstawiam poniżej wraz z wykresami, itp. § 8 b wykonywanie zadań doradcy metodycznego, egzaminatora OKE, eksperta, rzeczoznawcy 1. Jeżeli wykonywanie zadań doradcy metodycznego, egzaminatora OKE, eksperta, rzeczoznawcy nie wynika z planu rozwoju i sprawozdania z jego realizacji, należy do sprawozdania dołączyć zaświadczenia i inne dokumenty potwierdzające prowadzenie działań, wykonywanie zdań, związanych ze spełnieniem wymagań, określonych w § 8 2. Jeżeli wynika to z planu rozwoju i sprawozdania z jego realizacji należy przygotować sprawozdanie z realizacji zadania oraz uzyskanych efektów. Sprawozdanie może zawierać podstawowe informacje o wykonywaniu zadań, np.: § terminy ukończenia kursu (egzaminatora), powołania do pełnienia zadania § iIlość sprawdzanych prac, posiedzeń komisji § specyfika wykonywania zadań egzaminatora, eksperta lub rzeczoznawcy § rzeczoznawca może poinformować o podręcznikach i programach, które recenzował, uwagach na temat wykonywanej pracy § doradca metodyczny może podać zakres obowiązków, najważniejsze działania, sposoby badania efektywności i skuteczności podjętych działań. Sprawozdanie z uzyskanych efektów w czasie wykonywania zadań doradcy, egzaminatora, eksperta może zawierać wnioski, spostrzeżenia, informacje o wykorzystaniu doświadczeń w pracy zawodowej, np.: • egzaminatora do pracy z uczniami nad przygotowaniem do egzaminów zewnętrznych • egzaminatora do sprawdzania i oceny próbnych egzaminów zewnętrznych • egzaminatora do opracowania kryteriów oceny prac uczniów • eksperta do prowadzenia zajęć z nauczycielami i pomocy koleżeńskiej w zakresie awansu zawodowego • doradcy do organizowania WDN w szkole, konsultacji z nauczycielami • rzeczoznawcy – do przygotowania własnego programu § 8 c poszerzenia zakresu działań szkoły, w szczególności dotyczących zadań dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych 1. Jeżeli poszerzenie zakresu działań szkoły nie wynika z planu rozwoju i sprawozdania z jego realizacji, należy do sprawozdania dołączyć zaświadczenia i inne dokumenty potwierdzające prowadzenie działań, wykonywanie zdań, związanych ze spełnieniem wymagań, określonych w § 8 2. Jeżeli wynika to z planu rozwoju i sprawozdania z jego realizacji należy przygotować sprawozdanie z realizacji zadania oraz uzyskanych efektów. Poszerzenie działań szkoły, w szczególności dotyczących działań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych może nastąpić poprzez, np. § Zorganizowanie i prowadzenie wolontariatu, drużyny sportowej, galerii plastycznej, grupy teatralnej, turystycznej, klubu europejskiego, itp. § Prowadzenie przez nauczyciela zajęć: tanecznych, szachowych, szybkiego czytania, judo, komputerowych, muzycznych, gimnastyki korekcyjnej, ekologicznych, logopedycznych, terapii pedagogicznej, itp. § Prowadzenie świetlicy socjoterapeutycznej Sprawozdanie może zawierać podstawowe informacje o poszerzeniu działań szkoły, np. § informacje o uprawnieniach do realizacji zadań § terminy, sposoby organizacji spotkań, zajęć, zasady funkcjonowania, naboru § główne działania podejmowane w ramach zajęć, spotkań, organizowane akcje, przedsięwzięcia, badania, konkursy, itp. Sprawozdanie z uzyskanych efektów w czasie wykonywania zadań: § informacje o osiągnięciach, udziale uczniów w konkursach, występach, wyjazdach, wypracowanych materiałach § informacje o poznanych wiadomościach i umiejętnościach, praktycznych działaniach § informacje o efektach i ocena zajęć przez uczestników można sporządzić np. na podstawie obserwacji, ankiet, rozmów, analizy wytworów § 8 d uzyskanie umiejętności posługiwania się językiem obcym na poziomie zaawansowanym, a w przypadku nauczycieli języków obcych- drugim językiem obcym 1. Dokumentacja – dyplomy lub świadectwa potwierdzające zaawansowaną znajomość języka obcego, zgodnie z rozporządzeniem MEN i S z dn. 2002 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli języków obcych § 8 pkt. 4e wykonywanie zadań na rzecz oświaty, pomocy społecznej lub postępowania w sprawach nieletnich we współpracy z innymi osobami, instytucjami samorządowymi lub innymi podmiotami 1. Jeżeli wykonywanie zadań na rzecz oświaty, we współpracy z innymi osobami, instytucjami samorządowymi lub innymi podmiotami nie wynika z planu rozwoju i sprawozdania, należy do sprawozdania dołączyć zaświadczenia i inne dokumenty potwierdzające prowadzenie działań, wykonywanie zdań, związanych ze spełnieniem wymagań, określonych w § 8 2. Jeżeli wynika to z planu rozwoju i sprawozdania z jego realizacji należy przygotować sprawozdanie z realizacji zadania oraz uzyskanych efektów. Sprawozdanie może zawierać podstawowe informacje o: • rodzaju zadań • współpracujących podmiotach osobach • przebiegu działania (terminy, osoby uczestniczące) • zadaniach, jakie należały do nauczyciela Sprawozdanie może dotyczyć działań wykonywanych z innymi osobami lub instytucjami, np. sądy dla nieletnich, kuratorium, poradnie specjalistyczne, świetlice terapeutyczne, środowiskowe, opieka socjalna, komisje i zespoły samorządowe, kluby sportowe, fundacje, stowarzyszenia, biblioteka, teatr, urząd gminy, dom pomocy społecznej, domem dziecka, poczta, szpital, MOK, MDK, TPD, ZHP, parafia, Caritas, Gazeta Wyborcza, wolontariat, itp. Mogą to być działania podejmowane cyklicznie lub incydentalnie, mogą dotyczyć projektów, inicjatyw, badań, konkursów, pomocy dzieciom uzdolnionym lub biednym, opieki nad zwierzętami lub pomnikami przyrody, akcji charytatywnych, zbiórek darów, itp. Sprawozdanie musi zawierać również informację o uzyskanych efektach. Można je określić podając konkretne dane liczbowe, np. liczba zebranych zabawek, pieniędzy lub określając opisowa, jaką korzyść innym (organizacjom, potrzebującym) oraz nam i naszym uczniom, szkole przyniosło wykonanie określonych zadań. § 8 f uzyskanie innych znaczących osiągnięć w pracy zawodowej 1. Jeżeli uzyskanie innych znaczących osiągnięć w pracy zawodowej nie wynika z planu rozwoju i sprawozdania z jego realizacji, należy do sprawozdania dołączyć zaświadczenia i inne dokumenty potwierdzające prowadzenie działań, wykonywanie zdań, związanych ze spełnieniem wymagań, określonych w § 8 2. Jeżeli wynika to z planu rozwoju i sprawozdania z jego realizacji należy przygotować sprawozdanie z realizacji zadania oraz uzyskanych efektów. Pisemne sprawozdanie z uzyskania znaczących osiągnięć powinno zawierać informację o terminie, miejscu i ważności danego osiągnięcia. Można tutaj poinformować o otrzymaniu np.: § nagród dyrektora szkoły, prezydenta, wójta, burmistrza, § nagród ministra edukacji, medalu KEN, kuratora oświaty § innych odznaczeń od stowarzyszeń, komitetów, organizacji § listów gratulacyjnych za sukcesy odniesione przez uczniów Warto tutaj poinformować o: • sukcesach uczniów, zajmujących wysokie miejsca i wyróżnienia w konkursach przedmiotowych, olimpiadach, zawodach sportowych w konkursach powiatowych i gminnych, itp. § 8 umiejętność rozpoznawania i rozwiązywania problemów edukacyjnych, wychowawczych 1. Opis i analiza co najmniej dwóch przypadków rozpoznawania i rozwiązywania problemów edukacyjnych, wychowawczych, opiekuńczych lub innych Opis może składać się z następujących elementów: ü identyfikację problemu ü genezę i dynamikę zjawiska ü znaczenie problemu ü prognozę i propozycje rozwiązań ü wdrażanie Analiza powinna zawierać informację o efektach oddziaływań. Przedstawione problemy mogą dotyczyć np.: ü pomocy uczniom z rodzin patologicznych ü motywowania uczniów, wspierania ich samooceny, samodzielności, samorządności ü pracy z uczniami zdolnymi, dyslektycznymi ü działań integrujących klasę, rodziców ze szkołą ü wspierania uczniów z upośledzeniem umysłowym, fizycznym, ciężko chorych, ü organizacji pracowni komputerowej, pracowni językowej, multimedialnej ü usprawnienia dojazdów uczniów do szkoły, powołania świetlicy socjoterapeutycznej ü przeciwdziałania wulgaryzmom, nałogom, agresji, dewastacji szkoły, wagarom, słabej frekwencji, niskiej motywacji ü poprawy relacji między uczniami i nauczycielami, dyrektorem i nauczycielami ü negatywnych relacji interpersonalnych w klasie ü pozyskiwanie sponsorów ü przygotowania do konkursów, egzaminów zewnętrznych Jeżeli nauczyciel rozwiązując problem korzystał z książek, materiałów, czasopism, to oczywiście powinien przedstawić bibliografię. Propozycja opisu i analizy przypadku - wg materiałów CODN 1. Identyfikacja problemu - ü nazwij opisywane zjawisko i podaj podstawowe dane o uczniu, grupie, którego dotyczy ü wymień główne objawy, wskazujące na istnienie problemu ü uzasadnij, dlaczego zwróciłeś uwagę na to zjawisko i danego ucznia ( grupę) 2. Geneza i dynamika zjawiska - ü opisz historię powstawania zjawiska, powołując się na dane z obserwacji, wywiadu, analizy dokumentów ü opisz rozwój zjawiska (jak długo trwa, jak przebiegało) ü przedstaw wnioski dotyczące problemu 3. Znaczenie problemu - odwołując się do wybranej teorii (własnych doświadczeń), opisz znaczenie, jakie ma zjawisko dla funkcjonowania szkoły, ucznia, grupy 4. Prognoza - przedstaw na podstawie literatury i własnych doświadczeń, przewidywania, co do skuteczności własnych oddziaływań ü prognoza negatywna - stan w przypadku zaniechania działań ü prognoza pozytywna - stan, po wdrożeniu oddziaływań 5. Propozycje rozwiązania- ü Sformułuj cele ü Przedstaw zadania, jakie sobie postawiłeś : naprawcze (terapeutyczne, korekcyjne) oraz profilaktyczne (zapobiegawcze) ü Przedstaw plan oddziaływań Uwaga! Analiza przypadku może kończyć się na tym etapie, jeśli pełni jedynie rolę diagnostyczną 6. Wdrażanie oddziaływań - ü opisz ogólnie przebieg działań i ich skutki ü przedstaw bardziej szczegółowo przykład ilustrujący wybrane oddziaływania 7. Efekty oddziaływań - ü Przedstaw zamierzone i niezamierzone skutki oddziaływań ü Porównaj prognozę pozytywną z uzyskanymi efektami Uwaga! Analiza przypadku może dotyczyć również rozwiązań strukturalno - systemowych (programowych, organizacyjnych). Krótki słowniczek 1. Program § wg Słownika Języka Polskiego - przykład pewnych założeń i wytycznych działania, mającego te założenia zrealizować § wg A. Hunkinsa: Program szkolny – uporządkowany i spójny zbiór celów i założeń, treści i sytuacji dydaktycznych oraz oczekiwanych rezultatów; strategie osiągania założonych celów lub rezultatów 2. Opis - wg Słownika Języka Polskiego – przedstawienie szczegółów dotyczących czegoś, przebiegu wydarzenia, działania 3. Analiza - wg Słownika Języka Polskiego – myślowe, pojęciowe wyodrębnienie cech, części lub składników badanego zjawiska, badanie cech elementów lub struktury czegoś oraz zachodzących między nimi związków 4. Sprawozdanie -wg Słownika Języka Polskiego - ustne lub pisemne przedstawienie przebiegu jakiejś działalności, szczegółowe zdanie sprawy z czegoś, relacja, raport, opis wydarzeń, wypadków Ogólne uwagi o przygotowaniu dokumentacji do komisji kwalifikacyjnej ü Przedstawiona dokumentacja nie musi obejmować działań podjętych tylko w okresie stażu ü Układ segregatora: - dokumenty formalne - potwierdzone kserokopie - dokumentacja spełniająca wymagania, podpisana własnoręcznie, w przypadku dołączenia dokumentacji sprzed stażu - potwierdzona ü Podział dokumentacji zgodny z wymaganiami z § 8 – najlepiej w osobnych opisanych teczkach ü Nazwy dokumentów, zgodne z brzmieniem wymagań kwalifikacyjnych z § 8 ü Dokumentacja nie może się powtarzać w spełnianiu kilku wymagań ü Dokumentacja powinna być estetycznie i logicznie uporządkowana ü Dokumentacja spełniająca wymagania wraca do nauczyciela po otrzymaniu pisma o decyzji komisji, w KO pozostają tylko dokumenty formalne

Jeśli tak, przedstaw swoją opinię na temat ich twórczości. 2018-05-07 21:35:54; Załóż nowy klub Odpowiedzi. Palacz.McTrawka [Pokaż odpowiedź] Definicja społeczeństwa Społeczeństwo to zbiorowość ludzi, która stanowi względnie autonomiczną i zamkniętą całość. Zbiorowość społeczna Zbiorowość została wyodrębniona w oparciu o cztery zasady: terytorialną, ekonomiczną, polityczną i kulturową. Trwające od lat skupienie ludności na wyznaczony, terytorium określa warunki jej życia, jest podstawą organizacji życia gospodarczego. Tego rodzaju skupienie tworzy podstawę integracji politycznej o charakterze państwowym oraz sprzyja tworzeniu się autonomicznej wspólnoty kulturowej. Społeczeństwo nie stanowi prostego zbioru jednostek, które są rozmieszczone pod względem statystycznym, to nie ogół ludności danego kraju. Społeczeństwo można nazwać formą organizacji grup, instytucji i różnych form życia zbiorowego. Reasumując używany w naukach społecznych termin społeczeństwo oznacza, najszerszą pod względem przestrzennym i ilościowym ogólną zbiorowość ludzi, która istnieje w obrębie jednego narodu, bądź państwa. Społeczeństwo jest złożone z kompleksu grup społecznych, jest zintegrowane wszechstronnie na wielu płaszczyznach: ekonomicznej, politycznej, administracyjnej, instytucjonalnej, kulturowej, religijnej, osobowościowej itp. Pojęcie i koncepcje struktury społecznej Społeczeństwo to duża zbiorowość społeczna ( Zbiorowość społeczna ? zbiór osób, między którymi istnieją więzi społeczne) zamieszkująca określone terytorium, posiadająca wspólną kulturę i tożsamość oraz własne instytucje. Idea społeczeństwa obywatelskiego? Struktura społeczna - jest to układ wzajemnie powiązanych elementów składowych społeczeństwa (np. ról społecznych czy pozycji), między którymi zachodzą dynamiczne procesy oraz występuje hierarchia. Jest to też układ stosunków społecznych pomiędzy poszczególnymi osobami, kategoriami społecznymi lub organizacjami. Społeczeństwo amorficzne ? pozbawione struktury (wspólnoty pierwotne) Społeczeństwo morficzne ? zbudowane z elementów ( grup społecznych) tworzących strukturę ? na rozwój struktury społecznej wpływają: ? warunki ekonomiczne ( poziom rozwoju gospodarczego, proporcje między sektorami gospodarki, stosunki własnościowe, zasady wytworzonego dochodu, społeczny podział pracy) ? czynniki demograficzne ( skład ludności ze względu na wiek, płeć, miejsce zamieszkania) ? geograficzne ( ukształtowanie powierzchni, wyposażenie w bogactwa naturalne, klimat) ? ustrojowo-ideologiczne i kulturowe ? Elementy tworzące społeczeństwo: rodziny i szersze kręgi pokrewieństwa, społeczności lokalne, zbiorowości regionalne, kategorie społeczno-zawodowe, klasy i warstwy społeczne, instytucje związki i zrzeszenia itp. ? Koncepcje struktury społecznej: a/ koncepcja funkcjonalna wg, której struktura społeczna to układ ról społecznych związanych z podziałem i organizacją pracy w skali całego społeczeństwa. Społeczeństwo jest całością składającą się z wzajemnie zależnych elementów, dzięki czemu możliwe jest funkcjonowanie i rozwój całej zbiorowości. Wszystkie wchodzące w jej skład części są równie ważne i tworzą niepodzielną całość. Koncepcja ta opiera się na założeniu, że istota życia społecznego polega na harmonii i współdziałaniu. ? Reprezentanci tej koncepcji: Platon, Arystoteles, św. Tomasz z Akwinu, Adam Smith b/ koncepcja dychotomiczna ( konfliktowa) - społeczeństwo składa się z przeciwstawnych, wzajemnie zwalczających się grup dążących do dominacji. Konflikt klasowy jest czynnikiem zmian społecznych. Przedstawiciele koncepcji: Thomas Hobbes, Karol Marks. c/ koncepcja gradacyjna przedstawia strukturę społeczną, jako pionowy układ warstw, które różnią się dostępem do cenionych dóbr ( środki materialne, władza, prestiż, wykształcenie) ? Struktura społeczna nie jest zjawiskiem trwałym. Społeczeństwo ciągle podlega własnej Restrukturyzacji. Zmiany są efektem ruchliwości społecznej. Społeczeństwo, w którym występuje ruchliwość, nazywamy otwartym. Brak tego zjawiska oznacza społeczeństwo zamknięte. Ruchliwość pozioma ? zmiana statusu jednostki poprzez zmianę miejsca zamieszkania lub zawodu. Ruchliwość pionowa ? awans lub degradacja z klasy do klasy. ? Elementy struktury społecznej: ? struktura klasowa ? struktura warstwowa ? struktura zawodowa ? struktura demograficzna (podział wg płci, wieku, miejsca zamieszkania) Klasa społeczna ? jest to podstawowa grupa społeczna, wyodrębniona na podstawie kryteriów ekonomicznych. Termin ten upowszechnili Hegel, Max Weber i Karol Marks. Marks charakteryzując klasy wskazał 3 kryteria ekonomiczne: stosunek do środków produkcji, źródła i rozmiary dochodów oraz miejsce i rolę w społecznej organizacji pracy. Opisując strukturę klasową, jako wyraz różnic i konfliktów społecznych Marks wyodrębnił podziały na: ? klasy posiadające ? klasy nieposiadające ? klasy niepracujące ? klasy pracujące ? klasy korzystające z pracy najemnej ? klasy niekorzystające z pracy najemnej. Warstwa społeczna jest definiowana na kilka sposobów: a/ warstwa, jako część klasy, grupa wewnątrz klasowa. Warstwy mogą się różnić stanem różnić stanem posiadania (np. wielka, średnia i drobna burżuazja), rodzajem działalności gospodarczej (burżuazja przemysłowa, burżuazja handlowa), poziomem wykształcenia i kwalifikacji ( np. robotnicy wykwalifikowani i niewykwalifikowani). b/ grupa społeczno-zawodowa wyodrębniona ze względu na miejsce i rolę w społeczeństwie oraz charakter pracy np. inteligencja ( obejmująca urzędników, nauczycieli, prawników) c/ warstwa, jako grupa ludzi żyjących w podobnych warunkach, tworzących wspólnotę obyczajów i stylu życia, np. subkultura młodzieżowa, emeryci. Struktura zawodowa przedstawia zawody i hierarchię społecznego uznania dla nich. Struktura demograficzna - skład społeczeństwa pod względem wieku, płci i zdolności do pracy. Historyczne i współczesne formy organizacji społeczeństwa Społeczeństwo obywatelskie (ang. civil society, fr. societe civile) - społeczeństwo aktywnych obywateli uczestniczących w rozstrzyganiu spraw publicznych na poziomie lokalnym i ogólnopaństwowym. Terminu używali m. in. Cyceron, John Locke, Georg Hegel Cechy społeczeństwa obywatelskiego - oparte na zasadzie pluralizmu - władza publiczna jest kontrolowana i ograniczana przez społeczeństwo poprzez mechanizm wyborów i opozycję parlamentarną - rządy prawa; władza i obywatele podlegają tym samym zasadom prawnym, istnieje prawny system ochrony praw i wolności obywatelskich oraz instytucje gwarantujące przestrzeganie praw np. Trybunał Konstytucyjny, Rzecznik Praw Obywatelskich. - funkcjonowanie wielu stowarzyszeń, które na zasadzie dobrowolności skupiają ludzi wokół wspólnych poglądów i istotnych spraw ( rolę stowarzyszeń podkreślał w XIX wieku Alexis de Tocqueville w pracy O demokracji w Ameryce). Stowarzyszenia są samorządnymi zrzeszeniami tworzonymi w celach, niezarobkowych ? non profit. W Polsce stowarzyszenia mogą tworzyć obywatele ? w liczbie, co najmniej 15 osób ? mający zdolność do czynności prawnych i nie pozbawieni praw publicznych. Stowarzyszenia podlegają rejestracji. - innowacyjność; powstawanie nowych idei, opinii, rozwiązań ? dzięki swobodnej wymianie myśli - aktywizm ? przejawem zbiorowej aktywności są ruchy społeczne, dążące do zmian, np. ruchy ekologiczne, ruchy obrony praw człowieka . Rozwój idei społeczeństwa obywatelskiego w XX wieku - w związku z walką opozycji politycznej z reżimem komunistycznym w Europie Wschodniej . W Polsce na formowanie się społeczeństwa obywatelskiego wpływały opozycja demokratyczna, Kościół katolicki i Solidarność. - w walce z systemami autorytarnymi w państwach śródziemnomorskich: w Portugalii, Hiszpanii i Grecji . - w walce z uciskiem kolonialnym ( np. działalność Mahatmy Gandhiego). - w walce z rasizmem w USA w latach 60-tych XX wieku, prowadzonej pod kierunkiem Martina Luthera Kinga. W walce stosowano tzw. obywatelskie nieposłuszeństwo ? nie respektowanie obowiązującego prawa, jako niesprawiedliwego. Ze względu na stopień rozwoju wyróżnia się społeczeństwo - tradycyjne - przemysłowe - poprzemysłowe ? W przypadku społeczeństw tradycyjnych wyróżnia się różne formy ich rozwoju: I społeczeństwo pierwotne - pierwotny typ społeczeństwa ludzkiego, który dominował na Ziemi do około 10 000 lat a następnie zdominowany został przez społeczeństwa rolnicze i przemysłowe. Obecnie szczątkowo występuje ono jeszcze na trudnych do kolonizacji obszarach dżungli w Ameryce Południowej, Afryce czy Nowej Gwinei. Społeczeństwa te stanowiły grupy niewielkie, liczące najwyżej kilka tysięcy członków. Ze względu na sposób gospodarowania dzieli się na : zbieracko-łowieckie, pasterskie i kopieniacze . a/ społeczeństwa zbieracko ? myśliwskie określają cechy ? Koczownictwo - dane obszary zamieszkiwane są okresowo, aż do wyeksploatowania zasobów żywności ( wędrowny tryb życia) ? Niewielka liczba osób w grupie koczowniczej (zazwyczaj kilkadziesiąt osób) ? Brak rozbudowanej struktury społecznej i znaczących nierówności w dostępie do dóbr ? Prymitywne technologie pozwalające na zdobywanie większej ilości żywności (np. technologie i techniki pozwalające polować na wieloryby). ? Silna zależność kultury od warunków klimatycznych i ekologicznych ? Podział pracy i wynikający z niego status społeczny zależny przede wszystkim od płci i wieku, zbieractwem zajmują się kobiety, myśliwymi są wyłącznie mężczyźni. b/ społeczeństwa pasterskie - powstały poprzez udomowienie zwierząt - ok. 7 tysiąclecia prowadziły wędrowny tryb życia i ulegały rozwarstwieniu społecznemu. Najbardziej rozwinięte na stepach Afryki Wschodniej i Azji Środkowej. c/ społeczeństwa kopieniacze ? stosujące tzw. ekstensywną uprawę roli ( wycinanie i wypalanie lasów). Pojawiły się w IX tysiącleciu na Bliskim Wschodzie. II społeczeństwa rolnicze ? ludzie wykorzystywali dla uprawy ziemi siłę pociągową zwierząt i wynaleźli pług . Dzięki produkcji znacznych nadwyżek żywności pojawiła się specjalizacja zawodowa i rozwarstwienie społeczne. Społeczeństwa te wynalazły pismo. ? Społeczeństwa przemysłowe powstały w XIX wieku, jako efekt rewolucji przemysłowej. Charakteryzuje je malejąca liczba osób zatrudnionych w rolnictwie, dominująca rola przemysłu, rosnąca produktywność, poprawa warunków życia, zmniejszanie się znaczenia instytucji rodziny urbanizacja. Nastąpiło pogłębienie różnic społecznych i ekonomicznych. W okresie formowania się społeczeństw przemysłowych powstawały takie jego określenia jak: społeczeństwo masowe, społeczeństwo obywatelskie, społeczeństwo otwarte, społeczeństwo nowoczesne i ponowoczesne. ? społeczeństwo masowe ? społeczeństwo biernych odbiorców kultury masowej. Powstaje, jako procesów związanych z industrializacją i urbanizacją. Następuje dezintegracja tradycyjnych struktur społecznych wraz z ich wartościami, normami i kontrolą społeczną, upadek religii, zmiana stylu pracy na zmechanizowaną i monotonną. Społeczeństwo masowe jest zatomizowane. ? społeczeństwo obywatelskie ? społeczeństwo otwarte - pojęcie wprowadzone przez francuskiego filozofa Henri Bergsona. W społeczeństwie otwartym polityka rządu podlega ocenie społecznej i zmienia się pod jej wpływem. U podstaw społeczeństwa leżą prawa jednostki i wolność stowarzyszeń, sprawy dotyczące społeczności nie są skrywane, a wiedza na ich temat jest ogólnie dostępna. Charakterystyczne dla społeczeństwa otwartego jest zjawisko ruchliwości społecznej - możliwości awansu zawodowego i społecznego, w tym przechodzenie z jednej warstwy społecznej do drugiej. Karl Popper w książce Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie wskazał, że cechą społeczeństwa otwartego jest możliwość zmiany elit politycznych bez rozlewu krwi Społeczeństwo otwarte zezwala na swobodną krytykę i kontrolę swych działań w trakcie liberalnej i demokratycznej dyskusji. Zmiany społeczne zachodzą poprzez modyfikację tego, co złe i utrwalanie tego, co dobre, nie zaś drogą gwałtownych skoków. Społeczeństwo takie jest pluralistyczne i wielokulturowe, co pozwala na wyciągnięcie maksimum korzyści z wielu różnych punktów widzenia dostępnych w takim społeczeństwie. ? społeczeństwo nowoczesne ? Społeczeństwo poprzemysłowe ? rozwija się od 2 połowy XX wieku. W społeczeństwie tym głównym źródłem utrzymania nie jest produkcja przemysłowa, lecz wytwarzanie i przetwarzanie informacji. W odróżnieniu od społeczeństwa przemysłowego charakteryzującego się tym, że największe zatrudnienie jest w sektorze przemysłowym, w społeczeństwie postindustrialnym najwięcej osób jest zatrudnionych w sektorze usług. Drugim wyróżnikiem jest to, że w społeczeństwie postindustrialnym następuje przejście od masowej produkcji dla anonimowego klienta do produkcji dla klienta indywidualnego. Zaczęły się rozwijać ponadnarodowe korporacje. - alternatywne pojęcia dla tego społeczeństwa to: ? społeczeństwo informacyjne - w którym towarem jest informacja traktowana jako szczególne dobro niematerialne, równoważne lub cenniejsze nawet od dóbr materialnych. Przewiduje się rozwój usług związanych z 3P (przesyłanie, przetwarzanie, przechowywanie informacji). ? globalna wioska ? media elektroniczne obalają bariery czasowe i przestrzenne, umożliwiając ludziom komunikację na masową skalę. Glob staje się wioską za sprawą elektronicznych mediów. ? społeczeństwo sieciowe - którego istotą jest sieć relacji społecznych oraz swobodny dostęp do uczestniczenia w różnych organizacjach i grupach społecznych czy kręgach zainteresowań przez jednostkę. Za istotny czynnik zmian uważa się rozwój nowoczesnych technologii telekomunikacji oraz rozbicie tradycyjnych form interakcji ludzkich. ? społeczeństwo ryzyka - z uwagi na ich podatność na katastrofy technologiczne oraz wywołane rozwojem przemysłu i techniki ? jak na przykład globalne ocieplenie. Czynniki wyznaczające ład społeczny Życie społeczne to wzajemne oddziaływania (interakcje) między jednostkami i zbiorowościami obejmujące: współpracę rywalizację i konflikty. Na ich przebieg ( na kształt życia społecznego) wpływają normy i wartości społeczne. Normy społeczne ? zasady zachowania (nakazy i zakazy) przyjęte w społeczeństwie: a/ normy prawne - zasady zachowania się oparte na przepisach.. W przeciwieństwie do innych norm są one powszechne i ustanowione lub uznane za obowiązujące przez państwo. Ich nieprzestrzeganie naraża na sankcje - ujemne skutki prawne polegające na zastosowaniu represji w postaci przymusu państwowego. b/ normy religijne - mają one ograniczony zasięg i dotyczą tylko osób danego wyznania. Często normy te określające stosunki między ludźmi traktowane są jako normy moralne. Dotyczą wyznawców i wskazują jakie zachowanie jest grzeszne. c/ normy moralne (etyczne) ? mają one charakter absolutny co oznacza bezwzględny nakaz lub zakaz określonego zachowania. Nie dotyczą tylko postępowania jednostki ale mogą dotyczyć całych grup społecznych. Ich nieprzestrzeganie może przynieść izolację jednostki. d/ normy obyczajowe - nawyki zachowania się rytuały czy sposoby ubierania się uznane w danej zbiorowości. Są przekazywane z pokolenia na pokolenie ( np. całowanie kobiety w rękę obyczaje świąteczne). Ale nie oceniają zachowań ani ich nie wartościują. Określają raczej co wypada lub czego nie wypada robić. Obyczaje kształtują się we wszystkich sferach życia. e/ normy zwyczajowe - nawyki zachowania charakterystyczne albo dla całego społeczeństwa albo dla jakichś grup społecznych np. sposób jedzenia zachowania wobec osób starszych. f/ normy formalne - zasady sformułowane w postaci pisanych regulaminów lub przepisów. g/ normy nieformalne - nie spisane powstają w wyniku wzajemnych kontaktów interpersonalnych Wartości społeczne ? wartością określamy "to wszystko co uchodzi za ważne i cenne dla jednostki i społeczeństwa oraz jest godne pożądania co łączy się z pozytywnymi przeżyciami i stanowi jednocześnie cel dążeń ludzkich" Wartości społeczne wynikają z tego co wspólnie potrzebne ludziom co ułatwia współżycie i współpracę: życie bezpieczeństwo możliwość rozwoju uczciwość odpowiedzialność tolerancja praworządność. ? Występowanie w społeczeństwie powszechnie aprobowanych i pozytywnych wartości i norm społecznych oznacza ład społeczny ? stan który zapewnia rozwój zbiorowości jako całości osiąganie wyznaczonych celów. Instytucje społeczne ? osoby czy grupy osób wyłaniające się ze zbiorowości i wykonujące dla niej określone zadania. Służą zaspokojeniu potrzeb tej zbiorowości realizacji jej celów. Istnieją: a/ instytucje formalne ? utworzone prawnie i ich działalność jest uregulowana przepisami. (np. szkoła lub sąd) b/ instytucje nieformalne ? powstają spontanicznie kiedy zachodzi odpowiednia okoliczność. Do takich instytucji można zaliczyć np. Uniwersytety Latające zakładane przez opozycję w czasach PRL-u. Kolejny podział instytucji odnosi się do ich merytorycznych funkcji: a) polityczne ? wiążą się ze zdobywaniem wykonywaniem i utrzymywaniem władzy np. partie. b) religijne ? określające zachowania religijne stosunek ludzi do sił i osób uznanych za święte np. Kościół katolicki. c) ekonomiczne ? zajmują się produkcją i podziałem dóbr usługami obiegiem pieniądza np. zakłady pracy banki. d) wychowawcze i kulturalne ? przekazywanie dziedzictwa kulturowego(szkoły muzea biblioteki) e) socjalne ? opiekuńczo wspomagające Konflikty i sposoby ich rozwiązywania Konflikty społeczne są stałym elementem życia społecznego. Wskazuje się trzy przyczyny: - nierówny podział dóbr między klasami lub grupami społecznymi ( tzw. przyczyny strukturalne związane z budową społeczeństwa) sprzeczności interesów - różnice rozwojowe występujące między regionami jakiegoś państwa - odmienne systemy wartości różnice ideologiczne np. w kwestii eutanazji kary śmierci aborcji ? sposoby rozwiązywania konfliktów: ? negocjacje ? rozmowy dobrowolnie podjęte przez strony konfliktu ? mediacje ? strony konfliktu zwracają się do strony trzeciej aby pośredniczyła w rozmowach ? arbitraż ? strony konfliktu zwracają się do osoby trzeciej aby rozstrzygnęła sporny problem i zobowiązują się do uznania jej (arbitra) decyzji ? sąd ? oddanie sprawy do sądu gdy strony lub strona nie wyrażają zgody na podjęcie mediacji lub negocjacji ? głosowanie ( np. referendum) ? poddanie przedmiotu konfliktu pod ocenę społeczną Formy udziału obywateli w życiu publicznym Życie publiczne ? relacje między jednostką a strukturami państwowymi i samorządowymi. ? Formy udziału obywateli w życiu publicznym: ? udział w referendum inicjatywa ludowa weto ludowe ( formy demokracji bezpośredniej) ? udział w wyborach do parlamentu i organów samorządu ( demokracja pośrednia) ? działalność w partiach politycznych i stowarzyszeniach ? inicjatywy obywatelskie ? zgromadzenia i manifestacje ? petycje listy otwarte Środki masowego przekazu i opinia publiczna Środki masowego przekazu ( mass media) odgrywają ogromną i stale rosnącą rolę w życiu publicznym stąd nazywane są czwartą władzą. ? rodzaje mass mediów: książka prasa film radio telewizja (ostatnio satelitarna) Internet. Media dostarczają i przetwarzają wiedzę o świecie ale podlegają wpływom politycznym ( media publiczne i ekonomicznym ( media komercyjne). Status mediów zależy od systemu politycznego. Z czasem pojawiły się różne koncepcje wpływu mediów na społeczeństwo: ? media jako okno ? pozwalają nam poznać świat który leży poza możliwościami naszego doświadczenia bez jakiejkolwiek manipulacji ? media jako zwierciadło ? dają obraz w miarę prawdziwy choć odwrócony. Pole widzenia jest ograniczone przez nadawcę ? media jako filtr ? przepuszczają niektóre informacje dają więc obraz rzeczywistości niepełny zależny od intencji nadawcy ? media jako bariera ? są ekranem oddzielającym nas od rzeczywistości ( dają wizerunek fałszywy) ? dzięki istnieniu mediów masowych i dużych grup odbiorców ukształtowała się tzw. opinia publiczna ? system przekonań i poglądów na sprawy publiczne ( polityka ekonomia kwestie społeczne). Na opinię publiczną wpływają media i elity. ? wzrost znaczenia opinii publicznej ( wykorzystywanej przez polityków i reklamę) doprowadził do rozwoju badań w tym zakresie. Wykorzystuje się sondaże ? czyli analizę i interpretację wypowiedzi określonej liczby osób. Zajmują się tym wyspecjalizowane instytucje: OBOP CBOS Pentor i inne. Czynniki wpływające na zachowanie człowieka Człowiek żyje w pewnym otoczeniu - nazywanym środowiskiem z którym łączą go ścisłe związki. Podejmuje określone czynności ( działania) czyli zachowuje się w określony sposób. Na jego zachowanie wpływają potrzeby postawy i osobowość. Potrzeba ? stan braku czegoś co jest niezbędne do życia rozwoju pełnienia roli społecznej. Skłania jednostkę do działania. ? często dzieli się potrzeby na biologiczne ? wrodzone i wynikające z funkcji organizmu ( potrzeba jedzenia snu wydalania zachowania temperatury ciała itd.) oraz psychiczne ? uwarunkowane strukturą osobowości ( np. pragnienie miłości uznania władzy wiedzy itd.) ? Wg badacza amerykańskiego Abrahama Maslowa potrzeby tworzą pewną hierarchię która decyduje o kolejności ich zaspokajania. I klasa ? potrzeby wynikające z braku czegoś ( elementarne) ? Potrzeby fizjologiczne: potrzeba jedzenia potrzeba odpoczynku potrzeby seksualne ? Potrzeby bezpieczeństwa wyrażają się unikaniem tego co może przynieść śmierć lub cierpienie: potrzeba opieki oparcia ładu poczucia pewności co do przyszłości ( brak lęku) ? Potrzeby przynależności i miłości ( afiliacji) ? Potrzeby szacunku i uznania II klasa ? potrzeby które służą wzrostowi doskonaleniu jednostki ? Potrzeby samorealizacji ; potrzeba wiedzy i rozumienia( poznawcza) potrzeby estetyczne religijne Postawa - stan emocjonalny stosunek do podmiotu polegający na ocenianiu go i reagowaniu nań. Przedmiotem może być człowiek rzecz zdarzenie ideologia. Postawy mają pewne właściwości: nastawienie pozytywne lub negatywne(kierunek) intensywność tj. siła postawy zakres postawy ? może dotyczyć przedmiotu jednostkowego lub grupy przedmiotów złożoność postawy trwałość postawy. Osobowość - ogół cech psychicznych człowieka zorganizowana struktura cech indywidualnych. W skład tej struktury wchodzą: rozum uczucia motywacja temperament charakter intelekt Koncepcje osobowości człowieka Typologie osobowości ? wg Hipokratesa osobowość wynikiem mieszania się 4 żywiołów i 4 cieczy. Ich kombinacje dają cztery typy ludzkie: a/ choleryk ? pobudliwy wrażliwy wytrwały b/ melancholik ? o słabych reakcjach mało aktywny smutny sumienny wrażliwy c/ flegmatyk ? spokojny dokładny powolny nie ulega gwałtownym uczuciom pamiętliwy d/ sangwinik ? aktywny ulegający silnym emocjom i uczuciom wesoły. ? wg Carla Gustava Junga szwajcarskiego psychologa 2 rodzaje osobowości: a/ introwertyk ? kieruje uwagę i energię na własne ja (? do wewnątrz?). Typ spokojny który usuwa się w cień utrzymuje rezerwę wobec innych ludzi. b/ekstrawertyk ? zwraca się na zewnątrz na świat. Typ ten jest towarzyski beztroski skłonny do gwałtownych reakcji. ? psychologiczne koncepcje osobowości: ? behawiorystyczna ? zakłada że na zachowanie człowieka ma wpływ środowisko; zwłaszcza system kar i nagród na które człowiek reaguje ( koncepcja bodźca-reakcji) ? psychoanalityczna - wg austriackiego uczonego Zygmunta Freuda zachowanie człowieka określają potrzeby warunki społeczne i kultura. Freud wskazał 3 elementy osobowości: id ? związane z biologicznymi potrzebami ego ? odpowiada za świadome zachowania jednostki superego ? związane z uwewnętrznianiem ( przyjmowaniem norm społecznych) ? poznawcza ? człowiek podlega wpływom środowiska ale nie jest tylko biernym odbiorcą. Ma postawę aktywną zdobywając informacje i tworząc własny system wartości. ? humanistyczna ? człowiek dąży do samorealizacji stanowiąc część świata społecznego i będąc z natury dobrym. Socjalizacja i jej etapy W toku rozwoju od momentu narodzin człowiek uczy się życia w społeczeństwie ? proces ten nazywamy socjalizacją. Socjalizacja obejmuje 2 etapy: a/ pierwotna ? obejmuje dzieciństwo i wczesną młodość kiedy dziecko podlega wpływom rodziny i rówieśników. Naśladuje innych przyswaja sobie wzorce zachowań. Na tym etapie szczególną rolę odgrywa zabawa. b/ wtórna ? jednostka przyjmuje coraz więcej ról społecznych staje się członkiem nowych grup i w coraz większym stopniu wpływa na otoczenie oraz dokonuje wyboru wartości. Subkultury Subkultura młodzieżowa - nazwa grupy młodzieżowej w której normy obyczajowe zasady postępowania ubiór odbiegają od norm reszty społeczeństwa. Subkultury manifestują negację wzorów kultury uznawanych przez większość społeczeństwa odrzucane elementy zastępują własnymi wzorcami zachowań ? stąd subkulturę nazywa się czasem kontrkulturą lub kulturą alternatywną. Członkowie subkultur manifestują swoją odrębność poprzez: twórczość artystyczną przekonania fryzurę i stroje. Przykładami grup subkulturowych są: ? punki - w węższym znaczeniu gatunek muzyczny w obrębie muzyki rockowej ( punk rock) w szerszym ruch kulturowo-społeczno-polityczny zapoczątkowany w połowie lat 70. XX w. w różnych swoich przejawach istniejący do dziś. Punk początkowo zakładał odrzucenie ideologii ale w miarę upływu czasu przekształcał się w ruch społeczno-polityczny wymierzony przeciwko instytucjom które ? jak uważano- ograniczają wolność i niezależność człowieka: rząd policja i wojsko zorganizowana religia środki masowego przekazu wielkie korporacje itp. Negacja wszelkich form rządów doprowadziła do przyjęcia przez znaczną część punków ideologii anarchistycznej. ? cechy punków: skórzane kurtki wysokie wojskowe buty fryzura zw. irokezem tatuaże. ? Za pierwszy zespół punkowy uznaje się brytyjski The Sex Pistols choć geneza zjawiska jest znacznie wcześniejsza. Słowo "punk" oznaczające w języku angielskim coś zgniłego bezwartościowego śmieć dziwkę szczeniaka gówniarza itp. w kontekście muzyki rockowej było używane od połowy lat 60. XX w. na określenie amatorskich zespołów przedstawicieli tzw. rocka garażowego. Czołowe zespoły lat 70-tych: The Ramones Television Talking Heads Blondie Suicide Patti Smith Group Sex Pistols The Clash . ? Podkreślano prostotę punka zarówno w warstwie muzycznej jak i literackiej. Negatywną opinię o punk rocku kształtowały koncerty: wyzwiska padające ze sceny rzucanie różnymi przedmiotami iszczenie instrumentów przez muzyków. ? Lata 80. XX wieku przyniosły drugą falę zespołów wywodzących się bezpośrednio z ruchu punk narodziła się też bardziej melodyjna i zróżnicowana odmiana hardcore. Renesans przyniosły lata 90. kiedy to za sprawą grup takich jak Rancid czy The Offspring punk rock stał się bardziej przystępny dla przeciętnego słuchacza ale i bardziej komercyjny. ? skini ( Skinhead)- ruch powstał w latach 60-tych w WB ; wyróżnikiem tej grupy jest noszenie bardzo krótkich wygolonych blisko skóry włosów na głowie. ? W połowie lat 70. XX w. nastąpiła eksplozja tego ruchu. Odrodził się wtedy jako reakcja na subkulturę punk. Z punku pozostała jednak ostra negacja zastanego porządku. Subkultura ta zaczęła rozwijać się najintensywniej w środowisku pseudokibiców piłki nożnej a następnie została skierowana przez skrajnie prawicową partię National Front która zaczęła zdobywać w tym środowisku znaczne wpływy na tory antyimigracyjnego rasizmu. Druga fala ruchu skinheadów przyniosła eksport nacjonalistyczno-rasistowskiego wariantu tej subkultury. Pod koniec lat 70. i na początku 80. XX w. stylistykę "wygolonych" bojówek w bryczesach i "podkutych butach" zaczęły na swoim gruncie zaszczepiać skrajnie prawicowe partie z USA Niemiec i Francji. ? Obecnie subkultura ta występuje w Europie (głównie w Rosji Niemczech i na Śląsku w Polsce) a także w Japonii Brazylii USA i Kanadzie przyjmując różne formy od nacjonalistycznych przez neonazistowsko-rasistowskie po skrajnie-antyrasistowsko-lewicowe. (najwięcej 60 tyś. w Rosji) ? hipisi - dzieci kwiaty ( hippie-s; to be hip ? żyć na bieżąco dniem dzisiejszym) ? kontrkultura kontestacyjna II połowy lat 60. i początku lat 70. XX wieku. Wyrażała bunt przeciwko światu dorosłych (nie wierzcie nikomu po trzydziestce) i jego instytucjom: rodzinie Kościołowi szkole pracy szefom rywalizacji pieniądzowi wojsku wojnie normom przymusom zakazom (zakazuje się zakazywać) domniemanej hipokryzji konwencji ubioru własności prywatnej (życie w komunach). zjawisko to ogarnęło niemal cały zachodni świat. Istotną ideą tego ruchu był skrajny pacyfizm co wyrażają hasło Make love not war (czyń miłość nie wojnę) Non-violence (bez przemocy) i Peace and love (pokój i miłość). Mężczyźni nosili długie włosy co było wyrazem wolności oraz sprzeciwu wobec konieczności odbywania służby wojskowej. ? Konsekwencjami istnienia tego ruchu stało się rozszerzenie zasięgu ruchów pacyfistycznych i ideologii ekologicznych zainteresowanie duchowością Wschodu krytyka wyścigu szczurów konformizmu i wszelkiego konsumpcjonizmu. Ruch ten przyczynił się do upowszechnienia narkotyków i był jedną z przyczyn tzw. rewolucji seksualnej. ? wygląd ; długie włosy brody luźne bluzki z szerokimi rękawami wytarte jeansy z szerokimi nogawkami ? dzwony barwne spódnice tanie ozdoby z drewna podwieszane na rzemykach. ? Ruch stanowił też jedno z pośrednich źródeł ruchu New Age.( przez chrześcijan ruch New Age jest uważany za sektę) ( Muzyka określana mianem New Age często niesie wizję lepszej przyszłości oraz wyraża uwielbienie dla dobra i piękna. Rzadko zajmuje się ona problemami tego świata i jego mieszkańców. Zamiast tego oferuje pokojową wizję lepszego świata. Przedstawiciele: Enigma Enya Era Vangelis Mike Oldfield) ? rastafarianie ? emancypacyjny ruch murzyński który narodził się w latach 30-tych na Jamajce. Potępiał rasizm i nawoływał do życia w zgodzie z nakazami do idei tego ruchu nawiązują miłośnicy muzyki reggae ? wywodzącej się z folkloru Jamajki. Rastafarianie często noszą dredy i trójkolorowe elementy stroju ( czerwono-żółte-zielone) ? hiphopowcy - ruch kulturowy rozpoczęty przez Afroamerykanów i Latynosów we wczesnych latach 70. XX wieku w nowojorskim Bronksie. Hip-hop zaczął powoli przenikać do świata kultury masowej na początku lat 80. by w następnej dekadzie rozprzestrzenić się na każdy zakątek globu. Główne "elementy" kultury hip-hop to: rapowanie Djing graffiti b-boying (znany też jako breakdance). Hip-hop poczuwa się do pokrewieństwa z muzyką reggae w jej różnych postaciach z którym to ruchem łączą go społecznie postępowa i antyestablishmentowa ideologia oraz aspekt sztuki ulicznej i folkloru miejskiego. Kultura hip-hopu jest negacyjna wobec zachodniego systemu wartości i estetyki np. często nie potępia łamania prawa ani nie stroni od wulgarnej ekspresji. ? Muzyka hip-hopowa w Polsce szerzej pojawiła się w latach 90. XX wieku z kilkuletnim w stosunku do zachodniej Europy opóźnieniem. Prawdziwy boom nastąpił wraz z pojawieniem się płyty Alboom Liroya z Kielc okrzykniętego twórcą polskiej odmiany gangsta rapu. Polscy raperzy wcześnie dopatrzyli się podobieństwa między gettami miast amerykańskich a polskimi blokami i blokowiskami z którymi hip-hop na stałe się zidentyfikował. Na scenie zaistniały zespoły takie jak np. Molesta czy Slums Attack. Od roku 2005 media powoli odwracają się od hip-hopu. W radiu nadaje się coraz mniej polskiego rapu poznikały niektóre magazyny. ? subkultura techno - styl w muzyce rozrywkowej i kulturze masowej; powstały w silnej opozycji do innych stylów muzycznych zwłaszcza muzyki rockowej. Cechy: rezygnacja z buntowniczego i idealistycznego ducha entuzjastyczna akceptacja wszystkiego co niesie z sobą nowoczesność. ? chuligani (ang. Hooligan) ? subkultura przestępcza charakteryzująca się agresją i pogardą wobec obcych. Obecnie grupy chuliganów (szalikowców) szczególnie aktywne na meczach futbolu. ? skejci ? subkultura ludzi jeżdżących na deskorolkach których strój tworzą: bluza dresowa z kapturem luźny T- shirt szerokie spodnie ? blokersi ? mieszkańcy dużych osiedli miejskich spędzający czas na osiedlowych podwórkach nadużywający alkoholu i agresywni wobec otaczającej ich rzeczywistości. Sekta - pierwotnie określenie grupy wyznawców których poglądy religijne są przez tradycyjne Kościoły uznane za niezgodne z oficjalną dominującą doktryną. Sektę charakteryzują cechy często uznawane są za negatywne przez oficjalne instytucje państwowe lub religijne m. in. - autorytarne sprawowanie władzy przez przywódcę sekty - traktowanie członków sekty w sposób instrumentalny przez jej kierownictwo - łączenie celów politycznych i ekonomicznych (korzyści materialne z działalności sekty przez wybrane osoby lub grupy osób) z celami religijnymi lub parareligijnymi - brak samokrytycyzmu dążenie do uniezależnienia się od uznawanych przez społeczeństwo czynników kontroli (np. rodzina lub media) ? Wg Komisji Rodziny Sejmu RP sekta - to ? zbiór ludzi o charakterze totalitarnym naruszający podstawowe prawa człowieka lub zasady współżycia społecznego który poprzez stosowanie technik psychologicznych i socjologicznych wykorzystanie fizyczne psychiczne lub materialne powoduje uzależnienie osoby od tej grupy lub jej przywódcy a jej wpływ na jednostkę rodzinę lub społeczeństwo ma charakter destrukcyjny". ? sekta to grupa w której zachodzi wysoki poziom totalności (kontroli życia członków) i psychomanipulacji. Przy rozpoznawaniu i ocenie sekty ważne są pytania dotyczące: 1. zakresu władzy przywódcy grupy 2. stosunku do spraw finansowych (nacisk na gromadzenie funduszy negatywnym sygnałem) 3. swobody rezygnacji z członkostwa 4. istnienia obowiązku zakładania rodzin wewnątrz grupy 5. stopnia izolacji od informacji z zewnątrz 6. istnienia postawy niechęci lub wrogości wobec społeczeństwa instytucji ludzi spoza grupy oraz istnienia przekonania o jedyno zbawczości nauk grupy 7. stosunku do oświaty i kształcenia pozareligijnego ? przyczyny wstępowania do sekt: - działalność przywódców tych ugrupowań religijnych którzy wykorzystują ludzkie słabości do manipulowania i podporządkowania sobie innych - opinię tę wyraża 90% społeczeństwa. - chęć doznania nowych wrażeń i przygód - deprywacja psychiczna potencjalnych członków sekt (jest to trudna sytuacja życiowa po utracie bliskiej osoby gdy jesteśmy skazani na długotrwałą rozłąkę z osobą kochaną opuszczamy dom rodzinny) - członkami sekt zostają osoby słabe zagubione poszukujące zewnętrznego oparcia (82% badanych) oraz osoby poszukujące sensu życia - potrzeba afiliacji i więzi z grupą - członkami sekt zostają osoby mające w sektach przyjaciół i znajomych - brak ciepła i zainteresowania w domu rodzinnym - rygorystyczne środowisko w którym jednostka dorastała - według badania OBOP członkami sekt zostają osoby nadmiernie kontrolowane przez rodziców (46 % procent badanych) ? Przykłady sekt: ? Świadkowie Jehowy ? sektę tę założył Karol Russel w 1872 r. w Pensylwanii (USA).Zyskała prawny status anonimowego towarzystwa zwanego Towarzystwem "Strażnica" które mieści się w Brooklynie (Nowy Jork).Doktryna tej sekty opiera się na całkowicie dowolnej interpretacji Biblii. Przykłady: - jehowici nie przyjmują Bóstwa Chrystusa. Uważają go tylko za człowieka. - utrzymują również że człowiek i dusza są śmiertelne.. ? - zwalczają także kult Krzyża który jest symbolem Męki Pańskiej odkupienia oraz znakiem miłości ku nam. - odrzucają również wszystkie sakramenty (poza chrztem). - dowolna interpretacja wyrwanych z kontekstu fragmentów Biblii każe im np. nie służyć w wojsku nie zgadzać się na transfuzję krwi nie zasiadać w lawach przysięgłych itd. Sekta Świadków Jehowy na całym świecie liczy ok. 25 mln członków. Od wielu lat jest aktywna w Polsce. ? Kościół scjentologiczny - nowy ruch religijny założony w roku 1951 przez pisarza science fiction Ronalda on swój program w książce ?Dianetyka czyli nowoczesna wiedza o zdrowiu psychicznym?(1950). Poglądy tam zawarte są mieszaniną myśli zaczerpniętych z religii azjatyckich(buddyzmu i taoizmu) magii medycyny i psychologii. Hubbard stwierdza że znalazł klucz do osiągnięcia szczęścia. Trzeba tylko pozbyć się ?engramów?- ?aberracji umysłowych? które są wynikiem urazów z wczesnego dzieciństwa. W tym celu należy się poddać wymyślonej przez Hubbarda uproszczonej technice terapeutycznej. Oczywiście "psychoterapeutami" są przedstawiciele sekty. Celem tych spotkań (auditingów) jest doprowadzenie do "odblokowania się człowieka" tzn. uwolnienie się od wszelkich stresów uprzedzeń czy zahamowań a więc doprowadzenie jednostki do takiego stanu emocjonalnego i duchowego aby czuła się wyzwolona wolna od wszelkich napięć. Niestety - podobnie jak w przypadku innych sekt - to pozorne "wyzwolenie" jest początkiem jeszcze większego zniewolenia wewnętrznego. Biuro Bezpieczeństwa Narodowego w swoim raporcie z roku 1995 uważa że jednym z zagrożeń jakie niesie ze sobą Kościół Scjentologiczny jest podejmowanie działań dążących do wyłudzania środków materialnych na tzw. orientalne techniki odnowy psychicznej tak zresztą modne obecnie. ? satanizm - satanistycznymi określa się wyznania religijne których członkowie czczą różnie rozumianego Szatana. Sataniści: odrzucają piekło i niebo nie istnieją. nie wierzą w zbawienie i życie pozagrobowe nie dopuszczają zewnętrznych ograniczeń moralnych czy kulturowych. Sataniści jako subkultura to luźne nieformalne grupy ulegające fascynacji elementami satanizmu w literaturze filmie i zainteresowani muzyką death metalową i black metalową Popełniają czasem wykroczenia i występki jak dewastowanie cmentarzy czy kościołów malowanie symboli satanistycznych na murach profanacja rzeczy ogólnie przyjętych w danym społeczeństwie religijnym za "święte" ("kopulacja" z krzyżami załatwianie potrzeb fizjologicznych na "święte księgi" - Chrześcijańską Biblię Judaistyczną Torę czy Islamski Koran). Rzadko składane są ofiary z małych zwierząt. ? Polski Kościół Stwórcy -nieoficjalnie działająca od 2001 r. polska gałąź Światowego Kościoła Stwórcy formacja rasistowska typu wodzowskiego pretendująca do miana organizacji religijnej głosząca separację i supremację białej rasy. Członkami tej formacji są aktywiści grupy Krew i honor. Społeczeństwo polskie. Cechy społeczeństwa polskiego w 20-leciu międzywojennym ? społeczeństwo rolnicze ; większość ludności mieszkała na przeludnionej wsi ( problem reformy rolnej zyskiwał szczególne znaczenie) a migracja do miast była ograniczona ze względu na słabość przemysłu. ? drugą liczebnie grupę stanowiła klasa robotnicza ( 29 %) będąca w trudnej sytuacji materialnej. ? w lepszej sytuacji były grupy inteligencji i drobnomieszczaństwa a elitę stanowiły burżuazja i ziemiaństwo. ? społeczeństwo było wielonarodowościowe ; 1/3 obywateli należała do mniejszości narodowych * W okresie tym społeczeństwo polskie było zamkniętym - przejście z klasy do klasy było trudne. ? II wojna światowa przyniosła zmiany: spadek ludności z 35 do 24 milionów straty wśród inteligencji burżuazji i ziemiaństwa wskutek represji okupantów prawie zanik mniejszości narodowych - wskutek eksterminacji Żydów wysiedleń Niemców Ukraińców i Białorusinów. b/ Zmiany w społeczeństwie polskim po II wojnie światowej ? zjawisko migracji związane ze zmianą granic ( np. napływ ludzi z tzw. Kresów na tzw. Ziemie Odzyskane) oraz napływ ludzi ze wsi do miast w związku z forsowną industrializacją. Efektem tych procesów była dla wielu Polaków utrata małej ( lokalnej) ojczyzny. ? wskutek reformy rolnej oraz nacjonalizacji przemysłu zniknęły ziemiaństwo i burżuazja. Likwidacja wolnego rynku w ramach tzw.? bitwy o handel ?przyniosła niemal zanik klasy średniej. ? zmieniła się sytuacja inteligencji ; inteligencja przedwojenna spychana była na boczny tor a jej miejsce zajmowali ludzie nowi na podstawie kryterium politycznego i pochodzący z rodzin chłopskich lub robotniczych którym ułatwiano zdobycie tej polityki były później tzw. punkty za pochodzenie. ? zaczęła tworzyć się nowa warstwa społeczna związana ze sprawowaniem władzy ? tzw. nowa klasa wg Milowana Dzilasa ( Nomenklatura partyjna - najogólniej oznacza ono pracowników aparatu partyjnego oraz mianowanych przez władze partyjne urzędników i funkcjonariuszy państwa organizacji społecznych i administracji przemysłowej) ? w epoce Gomułki ( 1956-1970) liczba ludności miejskiej przewyższyła liczbę mieszkańców wsi - pojawiło się społeczeństwo industrialne cechujące się egalitaryzmem ( zacierały się różnice materialne między rolnikami robotnikami i pracownikami umysłowymi.) ? w dekadzie gierkowskiej (1970-1980) wzrosła rola klasy robotniczej zwłaszcza górników i hutników. Płace robotników przekraczały płace pracowników umysłowych. ? u schyłku PRL widoczny był wzrost wykształcenia społeczeństwa ale zaznaczyło się zjawisko jego starzenia się. Zmiany społeczne w okresie transformacji po 1989 roku ? zjawisko transformacji systemowej w sferze ekonomicznej( restrukturyzacja) zrodziło bezrobocie spadek liczby rolników i robotników ; z drugiej strony wzrosła liczba osób pracujących na własny rachunek( w usługach i handlu) oraz pracujących umysłowo. Klasa robotnicza utraciła uprzywilejowaną pozycję i bezpieczeństwo socjalne. ? rozwój klasy średniej ( sektor usług handel gastronomia) ; górną jej część stanowią eksperci przedsiębiorcy menedżerowie. ? zjawisko marginalizacji (wykluczenia) ? dotyczy bezrobotnych i nisko zarabiających wzmacnia tendencje patologiczne w życiu społecznym. Nastąpił wzrost rozpiętości dochodów i różnic w dostępie do usług. ? dalsze zmiany struktury wiekowej ( wydłużanie życia spadek liczby urodzeń) ? wzrost różnic międzypokoleniowych ( otwartość młodzieży na cywilizację informatyczną globalną kulturę masową i z drugiej strony problemy średniego a zwłaszcza starszego pokolenia odczuwającego tzw. szok przyszłości ( Alvin Toefler). Nastąpił kryzys autorytetów: rodziny szkoły Kościoła. Zmniejsza się u młodzieży poczucie przynależności narodowej. Obecnie sytuację społeczną w Polsce cechują ? proces starzenia się społeczeństwa ? malał w ostatnich kilkunastu latach odsetek ludności w wieku przedprodukcyjnym a rósł udział ludności w wieku poprodukcyjnym. ? poprawa poziomu wykształcenia ? rośnie liczba ludzi z wykształceniem wyższym. ? nadal wysoki procent mieszkańców wsi ( ponad 30 %). ? duża liczba osób niepełnosprawnych zwłaszcza wśród osób po 55 roku życia. ? rosnące kontrasty w poziomie życia (ponad 1/3 rezygnuje z uczestnictwa w kulturze wobec problemów finansowych ponad połowa rezygnuje z wyjazdów na urlop) Problemy dotykające współczesne społeczeństwo polskie: ? zjawisko biedy i bezdomności marginalizacja wielu rodzin ( jedną z przyczyn bezrobocie) ? patologie: alkoholizm narkomania prostytucja przemoc w rodzinie ? przestępczość powodująca spadek poczucia bezpieczeństwa ? rozwój sekt ? wandalizm i agresja w zachowaniach w życiu publicznym ? brak poszanowania prawa ? stres i alienacja dotykające wiele jednostek pracoholizm ? destrukcyjnie wpływający na zdrowie i niszczący więzi rodzinne.

Przedstaw opinię na temat: 'to trzeba wynaleźć, ludzkość na to czeka'. Uzasadnij swoje zdanie. Zobacz odpowiedzi Reklama

Program nauczania języka niemieckiegoPublished on Feb 22, 2021Program nauczania języka niemieckiego w klasie wstępnej dwujęzycznej liceum ogólnokształcącego i technikum. Start z niemieckim Publikacja skierowana ... Kids educationOśrodek Rozwoju Edukacji

1. poznawanie różnych rodzajów zainteresowań. 2. u świadamianie znaczenia zainteresowań dla rozwoju osobistego i zawodowego. 3. ukazywanie możliwości wykorzystania własnych zainteresowań w planowaniu kariery zawodowej. 4. rozwijanie nawyków konstruktywnego spędzania czasu wolnego. Cele szczegółowe

Przedstaw opinię na temat rozwijania własnych argumenty, które uzasadnią twoje z podanych rad. ^{Omawiany schemat działania w celu pobudzania i rozwijania zainteresowań może być realizowany na jednej lub kilku lekcjach, spotkaniach czy zajęciach. Czasami proces ten trwa kilka tygodni, miesięcy lub lat.} Katalog Anna Sygut, 2015-06-24MiedzyrzeczeBiologia, SprawozdaniaSprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego na stopień nauczyciela dyplomowanego. SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI PLANU ROZWOJU ZAWODOWEGO NAUCZYCIELA UBIEGAJĄCEGO SIĘ O STOPIEŃ NAUCZYCIELA DYPLOMOWANEGO Anna Sygut Nauczyciel mianowany w Zespole Szkół im ks. Józefa Londzina ul. K. Pytla 1 43-516 Zabrzeg Opis i analiza realizacji wymagań określonych w § 8 ust. 2 pkt 1 Uzyskanie pozytywnych efektów w pracy dydaktycznej, wychowawczej lub opiekuńczej na skutek wdrożenia działań mających na celu doskonalenie pracy własnej i podniesienie jakości pracy szkoły. Wstęp Swoją pracę w Zespole Szkół im. ks. Józefa Londzina w Zabrzegu rozpoczęłam 1 września 2006 roku jako nauczyciel biologii i przyrody. 1 września 2012 roku rozpoczęłam staż na stopień nauczyciela dyplomowanego. Pisząc plan rozwoju zawodowego uwzględniłam specyfikę i potrzeby szkoły oraz realność osiągnięcia planowanych celów. Zadania zawarte w planie systematycznie realizowałam przez cały okres stażu, analizowałam i poddawałam ocenie pod kątem ich przydatności w dalszej pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej. Większość z nich ma charakter ciągły i zamierzam je kontynuować nadal. 1. Poznanie procedury awansu zawodowego nauczyciela ze szczególnym uwzględnieniem stopnia awansu zawodowego nauczyciela dyplomowanego. Rozpoczynając staż na stopień nauczyciela dyplomowanego zapoznałam się z procedurami i wymaganiami awansu. W tym celu przestudiowałam akty prawne odnoszące się do tych zagadnień i regulujące kolejne kroki awansu. Sięgnęłam przede wszystkim do: a) Karty Nauczyciela ( Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r., Dz. U. z 2003 r. Nr 118, b) Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 1 grudnia 2004 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz. U. z 2004 r. Nr 260, c) Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 14 listopada 2007 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz. U. z 16 listopada 2007 r. Nr 214, poz. 1580), d) Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 marca 2013 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz. U. z 2013 r. poz 393), e) stron internetowych poświęconych procedurom awansu, f) prasy oświatowej („Głos Nauczycielski”, „Życie Szkoły”), zwłaszcza artykułów dotyczących awansu. Uzyskane efekty: Zapoznając się z bieżącymi aktami prawnymi regulującymi procedury awansu poznałam niezbędne wymagania do awansu, poprawnie sformułowałam wniosek o rozpoczęcie stażu, sporządziłam plan rozwoju zawodowego, napisałam sprawozdanie z realizacji tegoż planu. Umożliwiło mi to nakreślenie wizji mojej ścieżki zawodowej nie tylko przez pryzmat moich planów i zamierzeń, ale również zgodnie z prawnymi wytycznymi. Utwierdziło mnie to w przekonaniu o poprawności moich działań. 2. Doskonalenie zawodowe. Od umiejętności pedagogicznych nauczycieli zależy nie tylko jakość pracy dzisiejszej szkoły, ale także przyszłość całego społeczeństwa. Mając tego świadomość staram się podnosić swoje kwalifikacje poprzez uczestnictwo w różnych formach doskonalenia, które są adekwatne do potrzeb placówki, której jestem pracownikiem. W latach 2012- 2015 brałam udział w różnego rodzaju kursach i szkoleniach. Poniżej wyszczególnione są niektóre z nich: a) udział w szkoleniu dotyczącym wdrażania Interdyscyplinarnego Programu Nauczania Blokowego przedmiotów matematyczno-przyrodniczych i informatyki w gimnazjum, b) szkolenie ,,Profilaktyka nowotworów” w Centrum Onkologii w Gliwicach, po którym przeprowadziłam serię pogadanek w klasach gimnazjum dotyczących przyczyn zachorowań na nowotwory i sposobów profilaktyki, c) ,,Obsługa dziennika elektronicznego”, d) ,,Depresja i zaburzenia depresyjne”, e) ,,Praca z uczniem z orzeczonymi dysfunkcjami ( niepełnosprawność intelektualna, sensoryczna, somatyczna, autyzm, ADHD, niedostosowanie społeczne, zagrożenie niedostosowaniem społecznym, depresja, stany lękowe)'', f) ,,Agresja”, g) ,,Dzieci z niedosłuchem w szkole masowej”, h) ,,Ocenianie kształtujące”, i) wykład w EkoCentrum w Goczałkowicach-Zdroju: ,,Pogoda w Polsce”, j) warsztaty profilaktyczne: ,,Spójrz inaczej”, k) ŚLĄSKIE WARSZTATY TIK, l) szkolenie internetowe ,,Tydzień z m) ,,Kurs na kierowników wypoczynku dzieci i młodzieży”, n),, Szkolenie BHP”. Uzyskane efekty: Wymienione formy doskonalenia zawodowego wpłynęły na wzbogacenie mojej wiedzy i umiejętności. Pomagało mi to dobrze planować zadania dydaktyczne i wychowawcze, co zwiększało efektywność mojej pracy a tym samym wpływało na jakość pracy szkoły. Dzięki szkoleniom byłam na bieżąco ze wszystkimi nowościami. Ponadto nawiązałam nowe znajomości i rozwinęłam wymianę doświadczeń z nauczycielami innych szkół, co pozytywnie wpłynęło na nabycie szerokiego spojrzenia na mój zawód. 3. Budowanie własnego warsztatu pracy. Przyczyniłam się do wyposażenia pracowni przyrodniczej w plansze, plakaty, pomoce dydaktyczne wykonane przez uczniów, kwiaty. Współpracując z wydawnictwami naukowymi udało mi się pozyskać podręczniki, zeszyty ćwiczeń, płyty, atlasy, a z czasopismem National Geographic pokaźny zbiór prasy naukowej. Uzyskane efekty: Dzięki doposażeniu pracowni przyrodniczej zajęcia stają się bardziej interesujące, co zwiększa aktywność uczniów w trakcie lekcji oraz pogłębia ich zainteresowanie przedmiotem. 4. Konstruowanie różnych testów sprawdzających. Na początku pracy w każdej klasie przeprowadzam wstępną diagnozę wiadomości i umiejętności. Uzyskuję w ten sposób odpowiedź na pytanie o poziom wiedzy zarówno klasy, jak i poszczególnych uczniów. Pierwsze miesiące pracy poświęcam na wnikliwą obserwację dzieci,ich możliwości, styl pracy. Pomaga mi to dobierać odpowiednie treści, metody i formy do pracy na lekcjach jak również opracowanie programów zajęć pozalekcyjnych. Każdy rok pracy kończę sprawdzianem podsumowującym i porównaniem obu testów. Pozwala mi to jeszcze lepiej zorganizować pracę w przyszłym roku szkolnym. We wstępnej diagnozie uczniów dokonuję obserwacji pod kątem zdolności intelektualnych, by móc jak najwcześniej wyłonić dzieci uzdolnione oraz wykryć specyficzne problemy u uczniów i podjąć skuteczne działania. Mając pełne rozeznanie co do możliwości moich uczniów, tak konstruuję plany pracy, scenariusze lekcji, dobieram formy ćwiczeń i metody, by każdy uczeń w mojej klasie otrzymał takie wparcie, na jakie zasługuje. Umożliwia mi to maksymalne wykorzystanie predyspozycji uczniów i przynosi efekty w postaci osiąganych pozytywnych ocen semestralnych. W celu podniesienia jakości mojej pracy dydaktycznej i pracy szkoły systematycznie przeprowadzałam sprawdziany, testy i zadania klasowe. Uzyskane efekty: Przygotowywane przeze mnie testy i sprawdziany były doskonałym narzędziem do ewaluacji moich działań dydaktycznych. Przeprowadzone badania wskazywały mi stopień opanowania wiedzy uczniów, określały dalszy kierunek i sposób pracy z uczniami. 5. Opracowanie scenariuszy lekcji ze szczególnym uwzględnieniem metod aktywizujących. Przeprowadzałam lekcje stosując metody aktywizujące: burza mózgów, metaplan, gry i konkursy dydaktyczne , projekt i wiele innych. Uzyskane efekty: Zastosowanie na lekcjach metod aktywizujących wzbudza zainteresowanie tematem zajęć, rozwija uczniów intelektualnie i emocjonalnie, gwarantuje dużą trwałość zdobytej wiedzy, co przekłada się na wyniki sprawdzianów, egzaminów. Tego typu zajęcia uczą sztuki komunikowania się w grupie, integrują grupę w czasie wspólnej pracy. Poza tym mają szczególnie dużą wartość na zajęciach z uczniami mniej zdolnymi, którzy w ten sposób łatwiej przyswajają wiedzę. Bardzo często służą integracji wiedzy z różnych przedmiotów, są szansą na wyrwanie się z szarej szkolnej codzienności. 6. Rozwijanie zainteresowań uczniów. Zadaniem nauczyciela przedmiotów przyrodniczych jest przekazanie uczniom wiedzy umożliwiającej poznanie otaczającego świata, kształtowanie odpowiednich umiejętności i postaw, ale przede wszystkim rozbudzenie u uczniów pasji badacza, odkrywcy, zachęcenie do pytania i szukania odpowiedzi, rozwijanie kreatywnego myślenia. Dlatego od kilku lat prowadzę zajęcia przygotowujące do egzaminu gimnazjalnego oraz zajęcia dla dzieci zainteresowanych odkrywaniem tajemnic przyrody na drodze obserwacji, doświadczeń, eksperymentów: a) zajęcia doświadczalne dla uczniów klas 4-6, b) kółko biologiczne dla uczniów gimnazjum, c) prowadziłam zajęcia z biologii w ramach realizowanego w szkole Interdyscyplinarnego Programu Nauczania Blokowego- InterBlok. Uzyskane efekty: Przygotowanie do egzaminów zewnętrznych poprzez rozwiązywanie testów egzaminacyjnych poprawia wyniki uzyskiwane na egzaminie gimnazjalnym a w rezultacie skutkuje podniesieniem jakości pracy szkoły. Uczestnictwo w zajęciach doświadczalnych powoduje wzrost zainteresowania otaczającym światem, nabycie umiejętności samodzielnego i twórczego myślenia, nabycie umiejętności rozwiązywania problemów z życia codziennego. Efektem jest również zwiększenie wiedzy uczniów z zakresu przedmiotów przyrodniczych oraz poprawa wyników nauczania. 7. Projekty gimnazjalne. W trakcie trwania stażu sprawowałam opiekę nad grupą uczniów realizujących gimnazjalny projekt edukacyjny. W ramach tego zadania: a) przeprowadzałam spotkania informacyjne dla zainteresowanych uczniów, b) wprowadzałam uczniów w zakres tematyczny, c) inicjowałam dyskusję nad problemami związanymi z wybranym zakresem tematycznym, sposobami rozwiązywania tych problemów, d) przygotowywałam karty projektów dla poszczególnych zespołów, karty samooceny, karty oceny projektów, karty oceny prezentacji projektu, sprawozdanie z realizacji projektów, e) prowadziłam konsultacje dla uczniów, f) monitorowałam realizację projektów, g) kontaktowałam się z wychowawcą uczniów w zakresie udziału w projekcie, Zakończeniem projektu była publiczna prezentacja, której forma była uzależniona od tematyki realizowanego projektu, zgodnie z ustalonym planem. Uzyskane efekty: Projekt edukacyjny jest zespołowym, planowym działaniem uczniów, mającym na celu rozwiązanie konkretnego problemu, z zastosowaniem różnorodnych metod, dlatego umożliwia rozwijanie zainteresowań biologicznych uczniów, doskonali współpracę w grupie, zmusza do wykonywania zadań w ujęciu szerszym niż praca domowa a nauczycielowi pozwala na poznanie mocnych i słabych stron uczniów, ich predyspozycji i możliwości. 8. Pełnienie funkcji przewodniczącego w Komisji Ewaluacyjnej w obszarze 3, wymaganie ,, Rodzice partnerami szkoły”. W czasie trwania stażu pełniłam funkcję przewodniczącego Komisji Ewaluacyjnej w obszarze 3, wymaganie ,,Rodzice partnerami szkoły”. Celem ewaluacji było stwierdzenie, czy szkoła posiada informacje od rodziców na temat swojej pracy i czy wspomaga rodziców w wychowaniu. Uzyskane efekty: Doskonalenie zasad współpracy z rodzicami poprzez: a) zachęcenie do współpracy, podkreślając ich znaczący udział w działaniach szkoły na rzecz uczniów, b) zachęcenie do udziału w uroczystościach szkolnych, c) wypracowanie zasad przekazywania informacji pomiędzy Radą Rodziców a ogółem rodziców, d) zwrócenie uwagi rodziców na potrzeby dzieci, które oczekują większego zainteresowania ich sprawami, nagradzania, stawiania granic, wychowywania, wskazywania konsekwencji działań. 9. Ankietowanie uczniów i rodziców w celu pozyskania informacji dotyczącej charakterystyki osobowości dziecka, jego zainteresowań, stosunków panujących w klasie. W celu uzyskania informacji o uczniach klasy, której byłam wychowawcą przygotowałam ankiety zarówno dla dzieci jak i ich rodziców. Następnie dokonywałam ich szczegółowej analizy. Dodatkowym źródłem informacji były spotkania z rodzicami, które nigdy nie ograniczały się tylko do spraw dydaktyczno-wychowawczych, gdyż zazwyczaj wspólnie poruszaliśmy różne bieżące tematy nurtujące rodziców. W trakcie prowadzonych ankiet i rozmów starałam się poznać warunki w jakich żyją uczniowie mojej klasy. Zdobyte informacje służyły mi do indywidualizacji pracy wychowawczej i dydaktycznej. Zawsze byłam otwarta na uwagi rodziców dotyczące edukacji ich dzieci. Wspólnie staraliśmy się rozwiązywać napotkane problemy. Uważam, iż dobra współpraca z rodzicami jest jednym z ważnych czynników wpływających na jakość pracy szkoły. Uzyskane efekty: Na podstawie analizy ankiet i indywidualnych rozmów dowiedziałam się jakie są problemy w klasie, na które dzieci i z jakiej przyczyny powinnam zwrócić szczególna uwagę. Pomogło mi to w skuteczniejszym rozwiązywaniu napotykanych trudności. 10. Pełnienie funkcji przewodniczącej grupy wiekowej. W ramach pracy grupy wiekowej organizowałam spotkania nauczycieli na których: a) ustalaliśmy roczny plan działań: apele, akcje charytatywne, imprezy kulturalne, konkursy, b) dokonywaliśmy analizy sprawdzianów próbnych, c) analizowaliśmy kryteria i oceny z zachowania uczniów, d) na bieżąco współpracowaliśmy z Samorządem Uczniowskim, zespołem przedmiotowym, pedagogiem szkolnym, higienistką. Uzyskane efekty: Współpraca z innymi nauczycielami w ramach grupy wiekowej uczy pracy w zespole. Umożliwia dzielenie się moimi doświadczeniami, wspieranie innych nauczycieli w poszukiwaniu rozwiązań problemów. Uczy planowania działań i współpracy w ich realizacji. 11. Organizacja i uczestnictwo w różnych imprezach klasowych i szkolnych. Będąc wychowawcą klasy organizowałam różne imprezy klasowe: a) Wigilie Klasowe, b) Dzień Chłopca, c) Dzień Kobiet, oraz aktywnie uczestniczyłam w organizowanych przez innych nauczycieli: a) Dniu Języków Obcych, b) Konkursie Piosenki, c) Nocy w szkole. Współorganizowałam również: dyskoteki szkolne, bale karnawałowe, wyjazdy do kina, teatru, apele, festyn szkolny. Uzyskane efekty: Skutkiem tego jest posiadanie umiejętności tworzenia programu i organizowania imprez szkolnych, motywowania młodzieży do pracy i podejmowania różnych działań mających na celu integrację zespołu klasowego. Opis i analiza realizacji wymagań określonych w §8 pkt 2 Wykorzystanie w pracy technologii informacyjnej i komunikacyjnej. 1. Ukończenie kursów doskonalących umiejętność komputerowego wspomagania procesu kształcenia. a) brałam udział w projekcie ,,ŚLĄSKIE WARSZTATY TIK” w ramach którego ukończyłam szkolenie z zakresu technologii informacyjno-komunikacyjnych. Program szkolenia obejmował: - wykorzystanie Internetu na potrzeby lekcji, - organizację nauczania zdalnego, - opracowanie treści multimedialnych, - E-learning- zagadnienia praktyczne, - Web-Questy- zagadnienia praktyczne, - warsztaty- tworzenie zasobów, - indywidualne konsultacje w celu przygotowania scenariusza zajęć z wykorzystaniem narzędzi multimedialnych. b) ukończyłam szkolenie internetowe ,,Tydzień z którego celem było zapoznanie z bezpłatną platformą Web pozwalającą nauczycielom oraz uczniom w prosty sposób tworzyć moduły nauczania multimedialnego w atrakcyjnej formie online. c) kurs ,,Obsługa dziennika elektronicznego”. Uzyskane efekty: Dzięki ukończonym kursom potrafię efektywnie posługiwać się technologią komputerową i informacyjną w zakresie koniecznym do prowadzenia i usprawniania procesu edukacyjnego: a) sprawnie korzystam z Internetu, aby wzbogacać lekcje w ciekawe schematy, fotografie prezentacje multimedialne, filmy, aplikacje przyrodnicze, b) prowadzę dziennik elektroniczny, wykorzystuję program do pisania świadectw, c) kontaktuję się z uczniami, rodzicami i nauczycielami. 2. Wykorzystanie technologii informacyjnej i komunikacyjnej w procesie dydaktycznym. Współczesna technologia informacyjna ma olbrzymi wpływ na życie pojedynczego człowieka, jak i całego społeczeństwa. W zreformowanej szkole komputer jest niezastąpionym narzędziem edukacyjnym- bardzo ważnym źródłem informacji i przekazu. Jego użycie istotnie wzbogaca i urozmaica stosowane metody nauczania. Od początku swojej pracy zawodowej, przygotowuję za pomocą komputera: a) dokumentację dotyczącą awansu zawodowego, b) rozkłady materiałów nauczania przyrody, biologii, c) wymagania edukacyjne na poszczególne oceny, d) scenariusze zajęć, e) karty pracy ucznia- ogromne możliwości edytorów tekstu umożliwiają mi także opracowanie kart pracy z zadaniami dostosowanymi do możliwości uczniów, co pozwala na indywidualizację procesu nauczania, f) pomoce dydaktyczne: kartkówki, testy i sprawdziany- mogę wzbogacić je o wykresy, graficzną ilustrację zadań, co znacznie je uatrakcyjnia, a mi pozwala je dowolnie i na bieżąco modyfikować, dostosowywać do potrzeb danej klasy, g) próbne egzaminy dla klas II i III, h) analizy wyników części przyrodniczej egzaminu gimnazjalnego, i) regulaminy i zadania konkursowe, j) dyplomy dla zwycięzców konkursów szkolnych, k) materiały na spotkania z rodzicami, l) dokumentację wychowawczą, m) opracowuję też wyniki ankiet przeprowadzanych m. in. w ramach ewaluacji. Pracownia przyrodnicza wyposażona jest w rzutnik, który jest niezbędny przy wykorzystaniu multibooka oraz multiatlasu. W pracowni wykorzystywałam również tablicę interaktywną. Uczniowie lubią zajęcia z użyciem komputera, wszyscy biorą w nich aktywny udział, lepiej rozumieją i zapamiętują omawiane zagadnienia. Wzrost zainteresowania uczniów tematyką zajęć wpływa pozytywnie na ich motywację do dalszej pracy, a co za tym idzie zmierza do podnoszenia jakości pracy szkoły. Poza tym: a) odwiedzam portale oświatowe i edukacyjne np: - - - - b) regularnie korzystam z zasobów portali wydawnictw głównie NOWEJ ERY, c) zamieszczałam na portalach edukacyjnych opracowane przez siebie materiały, d) wdrażam uczniów do korzystania z technologii komputerowej poprzez przygotowywanie przez nich prac dodatkowych, e) na lekcjach wychowawczych dyskutowałam z uczniami na temat zagrożeń wynikających z korzystania z komputera i Internetu: cyberprzemoc, uzależnienie od gier, wady postawy, problemy ze wzrokiem. Uzyskane efekty: Wykorzystanie technologii komputerowej ułatwia mi pracę w charakterze nauczyciela: a) mam możliwość wygodnego i estetycznego obrabiania trwałych materiałów i ich drukowania, b) wzbogacam swój warsztat pracy, dzięki czemu następuje urozmaicenie i uatrakcyjnienie zajęć lekcyjnych, c) uczniowie zdobywają nowe umiejętności, rozwijają wyobraźnię, stają się kreatywni, pomysłowi poprzez kontakt z nowoczesnymi środkami dydaktycznymi, d) szkoła jest atrakcyjna w oczach uczniów, gdyż stwarza szanse dostępu do nowoczesnych środków przekazu, e) kształtowanie bezpiecznego korzystania z technologii informacyjnej. Opis i analiza realizacji wymagań określonych w §8 ust. 2 pkt 3 Umiejętność dzielenia się wiedzą i doświadczeniem z innymi nauczycielami, w tym przez prowadzenie otwartych zajęć, w szczególności dla stażystów i nauczycieli kontraktowych, przeprowadzenie zajęć dla nauczycieli w ramach wewnątrzszkolnego doskonalenia zawodowego lub innych zajęć. 1. Prowadzenie szkoleń dla dyrektorów i nauczycieli. Uzyskałam certyfikat trenera Interdyscyplinarnego Programu Nauczania Blokowego przedmiotów matematyczno-przyrodniczych i informatyki w gimnazjum (InterBlok), a tym samym uprawnienia do szkolenia dyrektorów i nauczycieli szkół z zakresu wdrażania tegoż programu w szkołach. Dzięki temu miałam możliwość dzielenia się wiedzą z nauczycielami z okolic Bielska-Białej i Żywca prowadząc dla nich szkolenia. Uzyskane efekty: Ta forma prezentacji była dla mnie bardzo ważnym doświadczeniem. Nabyłam nowe umiejętności prezentacyjne, nauczyłam się przełamywania tremy w wystąpieniach przed szeroką publicznością. Jednocześnie rozpowszechniałam program, którego idea jest mi bardzo bliska, promując szkołę w środowisku lokalnym. 2. Lekcje pokazowe. W trakcie trwania ewaluacji zewnętrznej prowadziłam pokazową lekcję przyrody, podczas której wizytatorzy obserwowali moją pracę. Co roku, zgodnie z harmonogramem planu nadzoru, prowadzę lekcje w obecności dyrektora. Do każdej lekcji przygotowuję konspekt, różnorodne materiały dydaktyczne. Stosuję urozmaicone metody pracy. Uzyskane efekty: Umiem dokonać omówienia struktury i przebiegu lekcji, określić jej mocne i słabe strony, udzielać informacji zwrotnej na temat obserwowanych zajęć, proponować nowe rozwiązania i wprowadzać zmiany w strukturze lekcji. Sprzyja to zdobywaniu nowych doświadczeń w zakresie opracowywania i prowadzenia zajęć. Przeprowadzenie i omówienie lekcji pozwala mi określić mocne i słabe strony uczniów, zaplanować działania w celu uzupełnienia braków. Niewątpliwie wpływa to na podniesienie jakości mojej pracy a co za tym idzie pracy szkoły. 3. Opracowywanie i gromadzenie własnych materiałów przydatnych w pracy nauczyciela oraz udostępnianie ich zainteresowanym nauczycielom. Na bieżąco gromadzę i opracowuję materiały przydatne w pracy nauczyciela i wychowawcy. Udostępniam swoje opracowania innym nauczycielom. Scenariusze organizowanych apeli, przygotowane referaty oraz notatki przekazuję do biblioteki szkolnej. Zainteresowani nauczyciele mogą w każdej chwili skorzystać z moich materiałów. Uzyskane efekty: Możliwość skorzystania z przekazanych materiałów wspiera korzystających z nich nauczycieli, umożliwia wymianę doświadczeń, a mnie daje możliwość zaprezentowania własnego dorobku. 4. Publikacje. Poszukując różnorodnych sposobów dzielenia się wiedzą i doświadczeniem nauczyciela i wychowawcy postanowiłam publikować własne materiały dydaktyczne, które mogą poszerzyć wiedzę i umiejętności ucznia oraz wzbogacić warsztat pracy nauczyciela. Swoje materiały publikowałam na portalu Uzyskane efekty: Moja praca i ciągłe doskonalenie warsztatu pracy z uczniem oraz poszukiwanie nowoczesnych form aktywizujących służy innym nauczycielom, może być wskazówką jak uatrakcyjnić przekaz wiedzy. 5. Uczestnictwo w pracach zespołu przedmiotów matematyczno- przyrodniczych. Przez cały okres stażu brałam czynny udział w pracach zespołów przedmiotowych zarówno szkoły podstawowej jak i gimnazjum. Na spotkaniach dzieliłam się wiedzą na temat stosowanych przeze mnie metod pracy czy sposobu oceniania na lekcjach. Przekazywałam pomysły, artykuły z gazet i Internetu, testy, sprawdziany i materiały ćwiczeniowe innym nauczycielom. Do moich zadań należy przygotowanie we współpracy z innymi nauczycielami części przyrodniczej próbnego egzaminu dla klas II oraz analiza i wyciągnięcie wniosków do dalszej pracy. Uzyskane efekty: Egzaminy próbne miały na celu skontrolowanie stanu wiadomości i umiejętności opanowanych przez młodzież. Właściwa interpretacja wyników i dostosowanie programu naprawczego wpłynęły na podniesienie jakości pracy szkoły. Praca w zespole matematyczno-przyrodniczym jest dla mnie cenna także dlatego, że mogę dzielić się swoją wiedzą i doświadczeniem oraz korzystać z doświadczeń innych nauczycieli. 6. Udział w spotkaniach zespołu wychowawczego. Na bieżąco uczestniczyłam we wszystkich pracach zespołu wychowawczego szkoły podstawowej: a) dzieliłam się ze swoimi koleżankami wiedzą i doświadczeniem w pracy wychowawczej, b) brałam udział w pracach zespołu dotyczących zmian kryteriów i punktacji w ocenie zachowania w szkole podstawowej, c) konsultowałam oceny z zachowania swoich wychowanków, d) współpracowałam z innymi wychowawcami podczas: organizacji wycieczek, opieki nad młodzieżą podczas dyskotek, imprez szkolnych, przygotowań programów artystycznych różnych uroczystości szkolnych, organizacji imprez środowiskowych. Uzyskane efekty: Dzięki systematycznej współpracy wychowawców następuje: a) kształtowanie pozytywnych postaw wśród uczniów, b) wpajanie dobrych zasad ogólnie przyjętego współżycia w grupie, c) integracja międzyklasowa, d) efektywna realizacja zadań wynikających z planów dydaktycznych i wychowawczych, e) rozwijanie wartości i umiejętności związanych z priorytetami szkoły, f) wzbogacanie własnego warsztatu pracy przez dzielenie się wiedzą i doświadczeniem. 7. Sprawowanie opieki nad przebiegiem praktyk studenckich. W okresie stażu pełniłam opiekę nad studentem Akademii Wychowania Fizycznego z zakresu nauczania przyrody. Moim zadaniem było wprowadzenie studenta w zakres pracy dydaktyczno- wychowawczej, zapoznanie z zadaniami szkoły. Współpracę rozpoczęłam od przedstawienia praktykantowi dokumentów i aktów prawnych regulujących pracę nauczyciela. Pomagałam również w przygotowywaniu konspektów lekcji oraz doborze metody ich przeprowadzenia. W czasie tych praktyk omawialiśmy każdą lekcję zarówno prowadzoną przez studenta jak i przeze mnie. Uzyskane efekty: Opieka nad praktykantem dała mi możliwość doskonalenia własnych metod pracy, podnoszenia jakości pracy szkoły. Uczelnia dała mi przez to możliwość rozwoju własnego warsztatu pracy, wpłynęła na kształcenie nowych kadr nauczycielskich. Praktykant został zaznajomiony z dokumentacją szkolną nauczył się stosowania metod aktywizujących na lekcjach , poznał pracę nauczyciela. Opis i analiza realizacji wymagań określonych w §8 pkt 4a Opracowanie i wdrożenie programu działań edukacyjnych, wychowawczych, opiekuńczych lub innych związanych odpowiednio z oświatą, pomocą społeczną lub postępowaniem w sprawie nieletnich. 1. Autorski program Koła Przyrodniczego. Zadaniem nauczyciela przyrody jest przekazanie uczniom wiedzy umożliwiającej poznanie otaczającego świata, kształtowanie odpowiednich umiejętności i postaw ale przede wszystkim rozbudzenie u dzieci pasji badacza, odkrywcy, zachęcenie do pytania i szukania odpowiedzi, rozwijanie kreatywnego myślenia. Powyższe przekonanie skłoniło mnie do opracowania programu przeznaczonego dla uczniów kl 4-6 szczególnie zainteresowanych poznaniem piękna najbliższej okolicy oraz odkrywaniem tajemnic przyrody na drodze obserwacji, doświadczeń, eksperymentów. Program został dopuszczony do realizacji i jest wpisany w szkolny zestaw programów nauczania. Uzyskane efekty: Efektem realizacji programu koła był wzrost wiedzy przyrodniczej uczniów, której odzwierciedleniem były wyniki na konkursach, wzrost zainteresowania otaczającym światem, umiejętność kojarzenia zjawisk biologicznych, chemicznych i fizycznych z sytuacjami z życia codziennego. 2. Rozkłady materiału, Przedmiotowy System Oceniania. Tworzę rozkłady materiału z przyrody, biologii, plany zajęć dodatkowych. Zawarte w nich treści, metody i formy wychodzą naprzeciw potrzebom uczniów. We wzbogaceniu mojego warsztatu pracy istotną rolę odegrał opracowany przeze mnie Przedmiotowy System Oceniania, w którym zawarłam kryteria oceniania. Określiłam w nim wymagania na dany stopień. Następnie przedstawiłam je uczniom i rodzicom w celu jasnego i przejrzystego organizowania własnej pracy i wdrażałam je na bieżąco. Przypominałam na początku każdego semestru wymagania w nim zawarte. Uzyskane efekty: Kryterialny sposób oceniania pozwolił mi na odpowiednie kontrolowanie wiedzy i umiejętności uczniów. Wpływał na ich mobilizację do nauki, stał się dla nich pewną wykładnią. Przyczynił się do uniknięcia wielu nieporozumień. Był i jest podstawą do obiektywnego oceniania uczniów. 3. Wymagania edukacyjne dla dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Dostosowywałam treści, metody oraz organizację pracy do potrzeb edukacyjnych i możliwości rozwojowych uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Uzyskane efekty: Dzięki dostosowaniu wymagań : a) wzrasta aktywność uczniów w trakcie lekcji, przez co osiągają lepsze wyniki w nauce, b) systematycznie wykonują zadania domowe, c) próbują samodzielnie rozwiązywać problemy, d) chętnie wypowiadają się na forum klasy, e) wzrasta zainteresowanie ucznia przedmiotem, f) aktywnie uczestniczą w życiu szkoły i dobrze odnajdują się w grupie rówieśniczej. 4. Program Wychowawczy. Przez cały okres trwania stażu sprawowałam funkcję wychowawcy klasy. Na początku każdego roku szkolnego opracowałam Program Wychowawczy dla danej klasy na każdy kolejny rok szkolny, oczywiście w oparciu o Program Wychowawczy i Profilaktyczny szkoły. Program dostosowywałam do potrzeb i problemów klasy, z uwzględnieniem także interesujących ich tematów i zagadnień. Tematy ujęte w/w programie pozwoliły mi rozwijać u uczniów zainteresowania, poznać ich światopogląd, a także kształtować prawidłowe postawy etyczne i moralne. Uzyskane efekty: Podjęte działania wychowawcze integrują zespół klasowy, rozwijają umiejętność wzajemnego poszanowania i budowania pozytywnych relacji. Pozwalają na poznanie zainteresowań oraz mocnych i słabych stron wychowanków. Umożliwiają wczesne wychwycenie i rozwiązanie problemu, pomagają eliminować złe zachowania. Wskazują zachowania etyczne i uczą, że dawać znaczy więcej niż brać. Opis i analiza realizacji wymagań określonych w §8 pkt 4c Poszerzenie zakresu działań szkoły, w szczególności dotyczących zadań dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych. 1. Interdyscyplinarny Program Nauczania Blokowego- InterBlok. W trakcie trwania stażu realizowałam Interdyscyplinarny Program Nauczania Blokowego- InterBlok. W ramach powyższego programu uczniowie zaraz po swoich lekcjach odbywali 90 minutowe zajęcia badawcze z zakresu przedmiotów matematyczno-przyrodniczych tzw. bloki. Program INTERBLOK realizowany był w trzech kolejnych latach, przy czym w roku pierwszym uczniowie wykonywali eksperymenty naukowe według przygotowanych instrukcji. W roku drugim, uczniowie rozwiązywali problemy badawcze, samodzielnie dobierając metodę rozwiązania problemu. Natomiast w trzecim roku, uczniowie stają się konstruktorami i projektują oraz budują prototypy urządzeń spełniające określone normy. W ramach programu uczniowie uczą się także przedsiębiorczości, kalkulują koszty pomocy naukowych oraz rozliczają osobogodziny pracy. Za każdym razem poddają zajęcia ewaluacji. Realizacja programu wspierana jest grą ekonomiczną oraz platformą internetową i forum wymiany doświadczeń, gdzie uczniowie mogą wymieniać się doświadczeniami i wiedzą z uczniami innych szkół. Uzyskane efekty: Udział w projekcie InterBlok spowodował: a) zwiększenie zainteresowania uczniów przedmiotami matematyczno-przyrodniczymi, b) nauczenie uczniów metod eksperymentalnych i naukowych, nawet przy nie najlepiej wyposażonych pracowniach, c) wzrost kompetencji uczniów, a co za tym idzie, wzrost wyników na egzaminach gimnazjalnych, d) zwiększenie zainteresowania uczniów szkół gimnazjalnych kontynuacją nauki na kierunkach techniczno-przyrodniczych poprzez rozwój umiejętności praktycznych i twórczego myślenia, e) ponadto uczniowie uczą się ekonomii i przedsiębiorczości, f) następuje integracja nauczycieli przedmiotów przyrodniczych, g) wzrasta jakość pracy szkoły. 2. Udział w warsztatach ,,Spójrz inaczej”. W roku szkolnym 2013/14 uczestniczyłam w warsztatach przygotowujących do prowadzenia zajęć wychowawczo-profilaktycznych ,, Spójrz inaczej” dla uczniów szkoły podstawowej i gimnazjum. Program zajęć uwzględnia w różnym stopniu wiele kierunków pracy z dziećmi, kładąc szczególny nacisk na kształtowanie osobowości dziecka i wspieranie jego rozwoju. Zajęcia w każdej klasie są podzielone na trzy bloki tematyczne, które dotyczą: a) postrzegania siebie i rozumienia swoich uczuć, b) uczestnictwa w grupie, c) rozwiązywania problemów. Zajęcia w programie ,,Spójrz inaczej” prowadzone są takimi metodami, aby umożliwić uczniom aktywne doświadczanie i przeżywanie tego, co jest tematem zajęć. Metodami tymi są: krąg uczuć, rysunki, psychodramy, dyskusja klasowa, uzupełnianie zadań, krótkie opowiadania, gry i zabawy, praca w małych grupach. Warsztat ,,Spójrz inaczej” wykorzystywałam na lekcjach wychowawczych. Dzieci aktywnie uczestniczyły w zajęciach, gdyż dzięki nim lepiej rozumiały przeżywane uczucia, zwiększyły poczucie własnej wartości, nauczyły się spoglądać inaczej na rówieśników ze swojej klasy oraz rozwiązywać niektóre problemy. Uzyskane efekty: Warsztat ,,Spójrz inaczej” pomaga w: a) nawiązaniu i budowaniu dobrych kontaktów nauczyciel-uczeń, b) lepszym rozumieniu emocji i potrzeb swoich i uczniów, c) uczy umiejętności współżycia w grupie, d) skutecznym rozwiązywaniu problemów wychowawczych, e) radzeniu sobie z sytuacjami agresji w szkole. 3. Współpraca z innymi szkołami. We współpracy z gimnazjum w Ligocie zorganizowałam warsztaty biologiczne, w trakcie których uczniowie mieli okazję poznać najbliższą okolicę swoich szkół i uczestniczyć w zajęciach laboratoryjnych. Uzyskane efekty: Dzięki takiej współpracy mam szansę i możliwość wymiany doświadczeń z nauczycielami z innych szkól, doskonalić możliwości współpracy oraz dzielić się wiedzą. 4. Organizowanie szkolnych konkursów przyrodniczych i biologicznych oraz przygotowanie uczniów do konkursów pozaszkolnych. Uważam, że konkursy to ciekawa forma pobudzania i rozwijania zainteresowań uczniów. Stwarzają one uczestnikom możliwość sprawdzenia poziomu swojej wiedzy i umiejętności oraz rywalizacji w danej dziedzinie. Konkursy, które organizowałam miały formę nie tylko zadań zamkniętych i otwartych, ale również krzyżówek, puzzli, wykreślanek czy domina. W czasie odbywania stażu zorganizowałam i przeprowadziłam na terenie szkoły następujące konkursy: a) Konkurs Przyrodniczy, b) Konkurs Prozdrowotny ,,Witaminki, witaminki'', c) Konkurs ,,Tajemnice ciała człowieka'', oraz przygotowywałam uczniów do licznych konkursów pozaszkolnych: a) Miejskiego Konkursu Przyrodniczo-Językowego - zajęcie II miejsca, b) Ogólnopolskiego Konkursu Przyrodniczego ,,Świetlik''- uczeń uzyskał wysoki wynik, c) Miejskiego Konkursu Ogrodniczego organizowanego przez Związek Działkowców w Czechowicach-Dziedzicach - I, II miejsce, d) udziału w Międzynarodowym Konkursie Ogrodniczym w Ostrawie, e) Konkursu Przedmiotowego z biologii - II etap, f) Konkursu na prezentację multimedialną: ,,Recykling w Polsce”, ,,Obszary chronione'', ,,Ochrona zasobów wodnych'' - I, II miejsce, g) Konkursu Przedmiotowego z biologii organizowanego przez LO w Czechowicach-Dziedzicach - II miejsce. Uzyskane efekty: Organizowanie konkursów stworzyło okazję do zaprezentowania umiejętności uczniów na terenie szkoły, mobilizowało do wysiłku, wpłynęło na rozwijanie zainteresowań biologią, przyrodą, zachęcało do podejmowania przez uczniów trudu samokształcenia. Udział uczniów konkursach szkolnych wpłynął zatem na podwyższenie jakości pracy szkoły, a sukcesy odnoszone w konkursach międzyszkolnych na wzrost rozpoznawalności w środowisku lokalnym. 5. Organizowanie wycieczek przedmiotowych i klasowych. W okresie stażu organizowałam różne wyjścia i wycieczki zarówno przedmiotowe jak i klasowe: a) wyście do Stacji Meteo w Centrum Edukacji Technicznej w Goczałkowicach- Zdroju, b) Lekcje przyrody na żywo: pokaz owadów, gadów, c) wyjazd na Pokazy Biologiczne na Uniwersytecie Śląskim, d) Noc Biologów na Uniwersytecie Śląskim, e) Warsztaty ekologiczne we współpracy z gimnazjum w Ligocie, f) Warsztaty ekologiczne w Rajczy- Nickulinie, g) udział w pokazie doświadczeń z ciekłym azotem, h) udział w warsztatach ekologicznych i zajęcia laboratoryjnych w Jaworzu połączone ze zwiedzaniem Muzeum Fauny i Flory Morskiej i Śródlądowej, i) wycieczki klasowe: Wyjazd do Kopalni Srebra i Sztolni Czarnego Pstrąga w Tarnowskich Górach, Wyjazd na Jurę Krakowsko- Częstochowską. Uzyskane efekty: Potrafię organizować wycieczki szkolne z zachowaniem przepisów BHP, określić ich cele oraz opracować program. Poza tym wspólne wyjazdy sprzyjają: a) wszechstronnym rozwijaniu zainteresowań uczniów, b) nawiązaniu więzi między nauczycielem a uczniem, c) nawiązaniu współpracy z różnymi instytucjami, d) promocji szkoły w środowisku lokalnym, e) podnoszeniu jakości pracy szkoły. Opis i analiza realizacji wymagań określonych w §8 ust. 2 pkt 4e Wykonywanie zadań na rzecz oświaty, pomocy społecznej lub postępowania w sprawach nieletnich we współpracy z innymi osobami, instytucjami samorządowymi lub innymi podmiotami. 1. Współpraca z Samorządem Uczniowskim. Wraz z klasą brałam udział we wszystkich akcjach organizowanych przez Samorząd Uczniowski Szkoły Podstawowej: a) akcji ,,Szczęśliwy numerek”, b) poczcie świątecznej i walentynkowej, c) zabawie andrzejkowej i karnawałowej, d) imprezie z okazji Pierwszego Dnia Wiosny, Dnia Dziecka, e) akcji Góra Grosza, Szlachetna Paczka f) zbiórce baterii i makulatury. 2. Współpraca z Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną. W ramach powyższej współpracy: a) wysyłałam na badania uczniów, u których dostrzegłam taką potrzebę, b) przygotowywałam opinię dla potrzeb poradni, c) proponowałam szkolenia dla nauczycieli i rodziców. 3. Współpraca z Ludowym Uczniowskim Klubem Sportowym LUKS. Ludowy Uczniowski Klub Sportowy działający przy zespole Szkół im ks. J. Londzina w Zabrzegu ma na celu rozwijanie sprawności fizycznej uczniów oraz zachęcenie do aktywnego spędzania wolnego czasu. W związku z tym organizuje corocznie Bieg Śladami księdza Józefa Londzina, a także współorganizuje Memoriał Henryka Puzonia oraz bieg Koroną Jeziora Goczałkowickiego. Aktywnie pomagałam w przeprowadzeniu tych imprez. z Urzędem Miejskim w Czechowicach- Dziedzicach. Przy Urzędzie Miejskim w Czechowicach- Dziedzicach na terenie naszej szkoły rozpoczęła swoją działalność Profilaktyczna Świetlica Środowiskowa. Daje ona szansę wielu dzieciom na pożyteczne spędzenie wolnego czasu. W ramach pracy na Świetlicy: pomagałam w odrabianiu zadań domowych, prowadziłam indywidualne konsultacje dla dzieci z trudnościami oraz zajęcia na świeżym powietrzu. 5. Współpraca z pedagogiem i psychologiem szkolnym oraz higienistką. Współpracując z pedagogiem i psychologiem wymieniałam informacje na temat sytuacji rodzinnej wychowanków, ich trudności w nauce i problemów wychowawczych, wspólnie ustalaliśmy metody postępowania wobec uczniów z problemami dydaktycznymi, opiekuńczymi i wychowawczymi, kierowaliśmy uczniów do PPP, organizowaniu warsztatów, pogadanek, zapraszaniu na lekcje wychowawcze w celu przeprowadzenia pogadanek i zajęć. Z panią higienistką ustalałyśmy metody postępowania względem uczniów, którzy nie dbali o higienę, zapraszałam na lekcje wychowawcze w celu przeprowadzenia pogadanek o okresie dojrzewania itp. 6. Współpraca z filią Miejskiej Biblioteki Publicznej w Zabrzegu. Współpraca polegała na organizowaniu wyjść do biblioteki na lekcje biblioteczne i konkursy czytelnicze , których celem było: a) szerzenie świadomości czytelniczej, b) zapoznanie uczniów z historią biblioteki i jej funkcją w lokalnym środowisku, c) kształtowanie nawyku czytania i korzystania ze zróżnicowanych zbiorów biblioteki, d) kształtowanie umiejętności wyszukiwania informacji, e) kształtowanie umiejętności pracy w grupie. 7. Współpraca z rodzicami. Od początku swojej pracy zawsze dbałam o właściwe relacje z rodzicami moich wychowanków. Spotykałam się z nimi nie tylko w czasie ogólnych spotkań czy dni otwartych, ale niejednokrotnie prowadziłam rozmowy indywidualne. W czasie mojej współpracy z rodzicami: a) na bieżąco informowałam ich o postępach edukacyjnych i zachowaniu ich dzieci, wspólnieposzukiwaliśmy rozwiązań zaistniałych problemów dydaktyczno-wychowawczych, b) wspierałam ich w opracowaniu planu działań pomocy dziecku, c) sugerowałam jak pracować z dziećmi w domu, d) zachęcałam do czynnego udziału w imprezach klasowych i szkolnych. Uważam iż współpraca z rodzicami moich wychowanków układa się pomyślnie. W zdecydowanej większości przypadków mogłam liczyć na pomoc w rozwiązywaniu problemów dotyczących dzieci 8. Współpraca z National Geographic. Zaprenumerowałam magazyn National Geographic, który oferuje artykuły, zdjęcia, filmy, mapy, multimedia oraz informacje na temat środowiska, kultury, historii i podróżowania. Dzięki temu dzieci mają stały dostęp do różnorodnych interesujących je materiałów. 9. Współpraca z Uniwersytetem Śląskim. Co roku wraz z młodzieżą uczestniczę w wykładach z biologii oraz Nocy Biologów organizowanych przez Uniwersytet Śląski. Współpracując z uczelniami mobilizuję młodzież do poszerzania swojej wiedzy oraz utwierdzenia w słuszności wyboru ścieżki kariery zawodowej oraz do współpracy i dzielenia się wiedzą ze środowiskiem. 10. Współpraca z wydawnictwami. Aktywnie uczestniczę u spotkaniach z przedstawicielami różnych wydawnictw w celu zapoznania się z ofertą wydawniczą oraz organizowanych przez wydawnictwa warsztatach i kursach. Dzięki tej współpracy doskonalę warsztat pracy, wzbogacam ofertę edukacyjną oraz poznaję nowości programowe. Potrafię oceniać materiały edukacyjne oraz dostosować ofertę do potrzeb edukacyjnych uczniów. 11. Współpraca z administratorem strony internetowej. Przekazywałam wyselekcjonowane zdjęcia administratorowi w celu umieszczenia ich na stronie internetowej szkoły. Pisałam komentarze do poszczególnych wydarzeń lub współpracowałam w tej kwestii z nauczycielami polonistami. 12. Współpraca z Nadleśnictwem w Bielsku-Białej. Współpracując z Nadleśnictwem w Bielsku-Białej corocznie bierzemy udział w akcji ,,Sprzątanie świata”, dzięki czemu kształtujemy pozytywne postawy młodych ludzi w stosunku do środowiska przyrodniczego co jest niezmiernie ważne w dzisiejszych czasach. Uzyskane efekty: Wszystkie podejmowane działania poszerzające zakres działań szkoły bezpośrednio wpływają na jakość jej pracy, a miarodajnymi efektami realizowanych zadań są: a) poszerzenie oferty edukacyjnej szkoły, b) promowanie szkoły w środowisku lokalnym, c) integracja z różnymi instytucjami i podmiotami, d) efektywna współpraca grona pedagogicznego w celu realizowania wymienionych zadań, e) podnoszenie zdolności organizacyjnych, f) poszerzanie współpracy z instytucjami, g) pogłębianie wiedzy na temat wychowanków i metod pracy, h) odczuwanie satysfakcji osobistej z osiągnięć uczniów, i) aktywizacja w procesie dydaktyczno-wychowawczym, i) kształcenie postaw prospołecznych, k) integracja ze środowiskiem lokalnym, l) zindywidualizowanie procesu nauczania. Opis i analiza realizacji wymagań określonych w § 8 ust. 2 pkt 4f Uzyskanie innych znaczących osiągnięć w pracy zawodowej. 1. Nagroda Dyrektora W roku szkolnym 2011/2012 za szczególne osiągnięcia w pracy dydaktyczno-wychowawczej otrzymałam Nagrodę Dyrektora. Uzyskane efekty: Uzyskana nagroda utwierdziła mnie w celowości moich działań, wyzwoliły satysfakcję zawodową, dowartościowały moją osobę jako pracownika i zachęciły do dalszej pracy dla siebie, ucznia i szkoły. Opis i analiza realizacji wymagań określonych w § 8 pkt 5 Umiejętność rozpoznawania i rozwiązywania problemów edukacyjnych, wychowawczych lub innych, z uwzględnieniem specyfiki, typu i rodzaju szkoły w której nauczyciel jest zatrudniony. 1. Dokonanie szczegółowej analizy dwóch przypadków oraz opracowanie indywidualnych form pomocy dla tych uczniów. Uczeń zdolny Konflikt w zespole klasowym Podsumowanie Podsumowując swoje sprawozdanie pragnę stwierdzić, iż zadania, które postanowiłam wykonać w trakcie stażu zostały przeze mnie zrealizowane. Myślę, że moje działania w celu podniesienia jakości pracy własnej i pracy szkoły przyniosły pożądane efekty. Zakończenie stażu nie oznacza końca mojej aktywności. Większość moich przedsięwzięć zaplanowałam na dalsze lata, więc będę robić wszystko co w mojej mocy, aby je nadal efektywnie realizować. Zamierzam nadal doskonalić swoje kwalifikacje zawodowe, stale się rozwijać, aby podnosić jakość pracy swojej i szkoły. Opis i analiza realizacji wymagań niezbędnych do uzyskania stopnia nauczyciela dyplomowanego Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione. LubeLski rocznik pedagogiczny T. XXXX, z. 1 – 2021 doi: 10.17951/lrp.2020.40.1.101-116 bożena dusza uniwersytet rzeszowski orcid – 0000-0003-1294-8977 indyWiduaLne Teorie pedagogiczne nauczycieLi Ta pomoc edukacyjna została zatwierdzona przez eksperta!Materiał pobrano już 766 razy! Pobierz plik wypracowanie_na_temat_moje_hobby już teraz w jednym z następujących formatów – PDF oraz DOC. W skład tej pomocy edukacyjnej wchodzą materiały, które wspomogą Cię w nauce wybranego materiału. Postaw na dokładność i rzetelność informacji zamieszczonych na naszej stronie dzięki zweryfikowanym przez eksperta pomocom edukacyjnym! Masz pytanie? My mamy odpowiedź! Tylko zweryfikowane pomoce edukacyjne Wszystkie materiały są aktualne Błyskawiczne, nielimitowane oraz natychmiastowe pobieranie Dowolny oraz nielimitowany użytek własnyJak każdy człowiek tak i ja mam swoje zainteresowania pasje oraz hobby Od. W Internecie szukam także ciekawych artykułów na interesujące mnie tematy .Siadają wtedy w ulubionym fotelu i robią na drutach, piszą opowiadania, albo tak jak ja, czytają. To właśnie jest moja pasja, moje hobb.. Więcej ». JAKUB, KL. VI – Chyba wszyscy w szkole doskonale wiedzą, że interesują mnie komputery. Bardzo dużo o nich czytam, przez co wzbogacam swoją wiedzę na ich temat. moje hobby” wypracowanie dla dziewczyny. 0 głosów. 17,191 wizyt. Potzrebuje wypracowania na temat fotografi czy coś że nie mam żadnej koleżanki, która miałaby takie samo hobby, wiele z nich mówi, że podziwia moją pasję. Czasem jej owoce stają się dla nich o swoich zainteresowaniachJeśli zainteresowania stanowią ważną część Twojego życia, opowiedz o nich. Nie musisz wspominać rekruterowi o swoich o hobby po angielsku będzie dla Ciebie tym łatwiejsze, Mówiąc o swoich zainteresowaniach opisz swoje hobby po angielsku. TAGI: moje hobby opis opowiadanie. Mój wolny czas spędzam na różne sposoby. Mam wiele zainteresowań, dlatego nigdy się nie napisać wypracowanie o swoich zainteresowaniach? Musi być wstęp, rozwinięcie i zakończenie(3 akapity). Moje zainteresowania- siatkówka. Napisz opowiadanie o swoich zainteresowaniach. 11 stycznia 2021 17:31Rozprawki. Poniżej kilka przykładów:Zadanie: napisz 10 zdań na temat i jej ceny to kpina – już rok temu przestałem ich kupować, ale kolega z zagranicy sobie ściąga (bo tylko tak się opłaca) i też nie jest za zadanie ściąganie z pola walki własnych uszkodzonych lub unieruchomionych czołgów czy dział samobieżnych. Powstały dwie wersje wozu: 9/1 z. Moje zainteresowania są bardzo mam jednej pasji,która mnie fascynuje,i której poświęcam cały mój czas za zadanie ściąganie z pola walki własnych uszkodzonych lub unieruchomionych czołgów czy dział samobieżnych. Powstały dwie wersje wozu: 9/1 z. Siadają wtedy w ulubionym fotelu i robią na drutach, piszą opowiadania, albo tak jak ja, czytają. To właśnie jest moja pasja, moje hobby. Wiele osób uważa, zainteresowania przykładyZainteresowania — przykłady: · fotografowanie (fotografia artystyczna, uliczna, sportowa, produktowa) · dobra książka (gatunek science fiction, kryminał). Jak moje hobby może mi pomóc w karierze?”. Na to pytanie jest wiele odpowiedzi – a my przygotowaliśmy dla Ciebie 5 ZAINTER — Jeśli na liście nie ma wszystkich twoich ulubionych zajęć lub zainteresowań wpisz je w puste kratki. MOJE ZAINTERESOWANIA słuchanie muzyki zajęcia sportowe (. Podam Wam dwa przykłady o rzeczach o których być może wcześniej nie słyszeliście, a które mogą Wam się wydać ciekawe!Czujesz na przykład, że nie ma nic wspanialszego niż wspinanie się po wapiennych skałkach i. Niesamowite – moje hobby to też Wasze hobby!Napisz wypracowanie na temat moje hobbyNapisz wypracowanie na temat moje hobby. 28 grudnia 2020 11:31Teksty. Malarstwem interesowałam się już od najmłodszych lat. Rozmowa kierowana na temat. Napisz krótkie wypracowanie na temat hobby ( siatkówka ). Moje zainteresowania- siatkówka, rysowanie, słuchanie muzyki, oglądanie filmów. „Moje hobby” Każdy na świecie ma jakieś hobby, czy specjalny talent, choć nie każdy umie go odkryć. Ja mam hobby. Jest to opowiadanie na temat „Ja. Byłem zły na mojego tatę. ,,moje hobby” wypracowanie dla (imię) moje hobby to piłka Moje zainteresowania. Podobne tematy. Moje hobby – zainteresowanie. Jak każdy człowiek , tak i ja mam swoje zainteresowania , pasje oraz hobby . .

vry6bov2ll.pages.dev/313

vry6bov2ll.pages.dev/326

vry6bov2ll.pages.dev/656

vry6bov2ll.pages.dev/68

vry6bov2ll.pages.dev/427

vry6bov2ll.pages.dev/201

vry6bov2ll.pages.dev/311

vry6bov2ll.pages.dev/180

vry6bov2ll.pages.dev/404

vry6bov2ll.pages.dev/466

vry6bov2ll.pages.dev/113

vry6bov2ll.pages.dev/966

vry6bov2ll.pages.dev/3

vry6bov2ll.pages.dev/60

vry6bov2ll.pages.dev/402

przedstaw opinię na temat rozwijania własnych zainteresowań